Het is een bekend vooroordeel: alle accountants zijn blauw. Die kleur staat voor zorgvuldig, taakgericht, procedureel en loyaal. Nuttige eigenschappen, maar voor innovatie, out-of-the-box denken en klantencontact zijn ook andere vaardigheden nodig. Hoe laat je een blauw team van kleur verschieten?
Blauwe eigenschappen. Dat deze koele kleur staat voor de bekende hoekige eigenschappen, is te danken aan de managementtheorieën over menselijke drijfveren. Disk en Management Drives zijn twee van deze veelgebruikte methodes om de effectiviteit van mensen en team te verhogen. Beide maken ze de natuurlijke menselijke drijfveren inzichtelijk aan de hand van kleuren. Mocht de samenwerking bijvoorbeeld stroef verlopen, dan is het wel zo handig te weten welke kleuren allemaal aan tafel zitten. Waar zit de mismatch?
Kleurenwaaier
Management Drives gaat uit van zes kleuren, te weten geel, groen, rood, oranje, paars en blauw. Disc heeft voldoende aan vier kleuren – oranje en paars doen niet mee. Verder lijken de methodes sterk op elkaar. De betekenis van de basiskleuren geel, groen, rood en blauw is vrijwel dezelfde. Even kort door de bocht waarvoor de kleuren staan:
- Rood is dominant, resultaatgericht en doelbewust, maar ook impulsief en ongeduldig.
- Geel is extravert, spontaan, enthousiast, met oog voor het brede kader en de toekomst.
- Groen is empathisch en begripvol, de verbinder die graag samen optrekt.
- Blauw staat voor loyaal, zorgvuldig, taakgericht en planmatig. Is het proces wel goed gevolgd?
Als accountants één kleur zijn, dan is het wel blauw. Voor het uitvoeren van de meeste werkzaamheden is dat een duidelijke plus. Het werk vraagt om nauwkeurigheid waarbij moet worden voldaan aan tal van regels en procedures. Het is op het lijf van de blauwe geschreven. Maar voor effectief teamwork zijn meer kleuren nodig. Wie moet de boel bijvoorbeeld leiden? Wie zorgt voor nieuwe ideeën? Wie zorgt voor verbinding?
Blauw-groen: ideale combinatie
Jan Wietsma, die sinds midden jaren negentig accountantskantoren adviseert en tegenwoordig vooral nog helpt met strategische beslissingen en het oplossen van conflicten in maatschappen, verbaast het niet dat accountants veelal blauw zijn. ‘Dat was altijd al zo. Waarom wordt iemand accountant? Omdat diegene het leuk vindt met regels, procedures en voorschriften te werken, zodat de boekhouding klopt. Maar andere branches, zoals de advocatuur, zijn ook blauw gekleurd. Sterker, ik durf zelfs te beweren dat de accountancy heel veel lijkt op hoe de Nederlandse maatschappij is ingericht.’
Volgens Wietsma is het ook een misverstand dat accountants altijd blauw zijn. De accountancy behelst immers meer dan cijfertjes kloppend maken. ‘Wie een MKB-bedrijf adviseert, zal het toch echt leuk moeten vinden met andere mensen om te gaan en oog te hebben voor de mens achter een onderneming. De groenen zijn in de accountancy ook sterk aanwezig.’ Het is een schijnbaar ideale combinatie: de blauwen doen het werk op kantoor, de groenen treden naar buiten om met klanten te praten.
Minder vertegenwoordigd zijn volgens Wietsma de rode mensen die gaan voor resultaat en groei. ‘Die tref je vooral aan in de top. Maar een rode vennoot te midden van blauwe vennoten heeft het best wel lastig.’
Op zoek naar de gele accountant
Wat Wietsma vooral grote zorgen baart, is het gebrek aan gele accountants. Dat zijn de mensen die willen vernieuwen, buiten kaders denken en verschillende werelden met elkaar kunnen verbinden. ‘Dat is echt een gemis, want in een tijd waarin heel veel verandert, bestaat het risico dat accountants door gebrek aan toekomstvisie achter de feiten aan lopen. Dat is geen individueel probleem, maar een probleem van de hele beroepsgroep. Accountants zijn niet onvervangbaar. In de fintechsector ontstaan al partijen die het werk van accountants prima kunnen overnemen.’
Ook bij de bestaande controlediensten is er volgens hem meer kleur nodig dan alleen blauw. ‘Experimenteren in de controle is belangrijk. Te veel de procedures volgen kan ertoe leiden dat belangrijke signalen worden gemist. Om snelheidsovertreders te pakken, gaat de politie ook niet altijd bij hetzelfde hectometerpaaltje staan.’ Wietsma adviseert de leiding van accountantskantoren meer energie te steken in het voorkomen van bedrijfsblindheid en werknemers te stimuleren kritischer te denken. Ook stelt hij voor ruimte te creëren voor mensen die minder verstand hebben van boekhouden, maar veel kennis hebben van bedrijfskunde en data-analyse. En dan het belangrijkste: ‘Heb als leidinggevende het lef mensen aan te nemen die anders zijn dan jij en hen de ruimte te geven.’
De samenwerkingsparadox
Zolang die nieuwe mensen er nog niet zijn, is het zaak het beste te halen uit bestaande teams. Dat is belangrijk, want ook accountancy is steeds meer teamwerk. Linda van Egmond, eigenaar van Team Ontwikkel Trajecten, ofwel TOT, adviseert organisaties op dit gebied. ‘Voor mij staat blauw in eerste instantie voor introvert. Blauwe mensen zijn beschouwend, diepgaand, analytisch, objectief en taakgericht. De intentie is de dingen echt heel goed te doen. Minder positief is dat blauwe mensen al snel afstandelijk zijn, of zo in details verzanden dat het overzicht verloren gaat. Verbinding maken is ook belangrijk. Hoe treed je naar buiten als kantoor? Is een klant alleen op zoek naar kloppende cijfers of wil hij meer? Innovatie en nieuwe ideeën zijn ook gevraagd. Met extraverte mensen erbij heb je al snel meer innovatie.
Moedig afwijkend gedrag aan
Het is volgens Van Egmond de kunst de bestaande diversiteit beter te benutten. ‘Dat is lastig want mensen hebben de neiging zich aan te passen aan de grote gemene deler. Tegelijkertijd willen zij ook zichzelf kunnen zijn. Dat is de samenwerkingsparadox.’ Volgens Van Egmond heeft het weinig zin kritiek te hebben als externe partij. ‘Ik probeer mensen met afwijkende kleuren in een team te ontdekken en die meer ruimte te laten krijgen. Hoe creëer je een setting waarbij iedereen positief kan bijdragen aan het resultaat dat gezamenlijk is bepaald? Dat is de grote uitdaging.’
Gelijkmatig verdeelde teams bestaan niet
Marjolijn Wibbelink werkt bij MCGConsulting als organisatieadviseur en coach en is bekend met de samenwerkingsparadox. ‘Als in een bedrijfscultuur één kleur domineert, dan hebben de andere drie kleuren de neiging zich terug te trekken. Dat is een slechte ontwikkeling, want teams hebben tegenstellingen nodig om optimaal te presteren. Alle kleuren zijn nodig. In theorie klinkt dat mooi, maar in de praktijk is dat onhaalbaar. Ik heb nog geen team gezien waarbij kleuren gelijkmatig aanwezig zijn.’
Dat accountants veelal blauw gekleurd zijn, herkent zij ook. Maar zo voegt zij direct daaraan toe: ‘Dat wil zeker niet zeggen dat accountants knalblauw zijn. Niemand is één kleur. Sterker nog, we hebben alle vier kleuren in ons. Het is de combinatie van de primaire en secundaire kleur die uiteindelijk iemands onbewuste gedragsvoorkeur bepaalt.’
Investeer in daadkracht en onderlinge verbondenheid
Wibbelink probeert mensen die verschillen meer bij elkaar te brengen door begrip te creëren. ‘Als blauw het sterkste is, dan is er altijd de uitdaging te zorgen voor meer daadkracht en onderlinge verbondenheid. Vooral gele accountants hebben het lastig in teams. Die zijn in de ogen van blauwe accountants al snel te spontaan, niet genoeg voorbereid, slordig, dus volgens hen onbetrouwbaar.’ Een belangrijk advies: ‘Neem het gedrag van iemand anders vooral niet persoonlijk. Mensen zijn gebakken zoals ze zijn gebakken. Daaraan verander je weinig.’
Misschien nog belangrijker dan de gedragsvoorkeuren van anderen te herkennen, is te weten wat de eigen drijfveren zijn. ‘Want als je weet wie je bent, dan kunnen de scherpe kantjes wat minder scherp worden, zodat het persoonlijke palet meer kleur krijgt,’ aldus Wibbelink.
Auteur: Rob Stallinga
Illustratie: Ferry Timp
Deze bijdrage komt uit de tweede editie van het AV-magazine dat gaat over lifestyle en carrière. Dit magazine is verschenen in maart 2022.
Geef een reactie