ICT & Kengetallen | CO2-reductie: Ook de mkb-accountant is een schakel

Leo Smit is oprichter van SmartTrackers en ontwikkelde als een van de eersten in Nederland software om duurzame doelen vast te leggen voor onder andere de CO₂-prestatieladder en CSRD. “In CO₂-registratie zit een duidelijk cijfermatige component” , legt hij uit. “Zo is het van belang dat een organisatie een ijkpunt heeft en altijd kan vergelijken met het jaar ervoor. Het begint met het vaststellen van een vertrekpunt. Waar staan we nu? Dan bepaal je een doel en vervolgens maak je een plan en meet je, bijvoorbeeld een half jaar later waar je staat.”

Reductie in hele waardeketen

Een ander belangrijk onderdeel is transparantie. “Door online een duurzaamheidsplan te publiceren, wordt inzichtelijk wat er is bereikt en worden organisaties verantwoordelijk gehouden voor hun doelstellingen: ze zullen moeten waarmaken wat ze hebben beloofd.” Ten slotte is het bij de CSRD essentieel dat CO₂ in de hele waardeketen wordt gereduceerd. “Natuurlijk begint het bij je eigen bedrijf, maar alles hangt wel met elkaar samen. Dus het kan zijn dat je op microniveau CO₂ vermindert, maar dat je er ergens anders in de keten meer uitstoot. Het doel is dat je uiteindelijk met zowel je leveranciers als klanten een ketentransitie inzet; we zijn wat dat betreft allemaal een schakeltje in het grotere geheel.”

Een wereld te winnen

CO₂-reductie is geclassificeerd aan de hand van verschillende scopes. In scope 1 draait het om energie die je zelf direct uitstoot, zoals gas- en brandstofverbruik, bij scope 2 gaat het om indirecte uitstoot, waaronder elektriciteits­verbruik, en bij scope 3 gaat het om uitstoot in de hele keten, zoals uitstoot door zakelijk vlieg­verkeer en ingekochte materialen. “Enerzijds heb je de upstream: wat gaat er mijn bedrijf in? En anderzijds de downstream: wat gaat er mijn bedrijf uit? Hoe zorg je er nu voor dat al deze processen verbeteren zodat je die transitie in de hele keten inzet?” Smit geeft als voorbeeld massaproductie en producten die relatief kort meegaan, wat grote gevolgen heeft voor de mondiale uitstoot. “Ik heb nog de fiets van mijn vader die zestig jaar oud is. Een drupje olie op de ketting en hij loopt weer als een zonnetje. Maar met een moderne fiets mag je al blij zijn als hij tien jaar meegaat. Op dit vlak is er dus nog veel te winnen.”

Appels en peren

Om de CO₂-voetafdruk te berekenen, zijn er eisen opgesteld vanuit het Greenhouse Gas Protocol. Maar je moet volgens Smit voorzichtig zijn met het vergelijken van eindcijfers van bedrijven met elkaar. “Stel dat er twee automatiserings­bedrijven zijn en bedrijf A heeft 110 ton CO₂– uitstoot en bedrijf B 100 ton. Dan ben je geneigd te zeggen dat bedrijf A betere resultaten heeft geboekt. Maar zo simpel is het helaas niet. Want A heeft een eigen datacenter en B heeft het uitbesteed. Dan valt die van A dus in scope 1 en B in scope 3. Wat is beter? Dat hangt er dus nog maar vanaf. Je kunt beter kijken naar de inhoudelijke plannen, gehaalde doelen en de vraag specifiëren, zoals “wie heeft de laagste voet­afdruk op het gebied van woon-werkverkeer?” Maar het blijft soms alsnog appels met peren vergelijken.”

Dood instrument

De accountant heeft volgens Smit een belangrijke rol op het gebied van controle en advies voor duurzaamheidsverslaggeving. “Een accountant zal vooral ingaan op de materialiteit: heeft de ondernemer de risico’s goed afgedekt? Zijn de feiten hiervoor kwalitatief verzameld? En is de verplichting op dit vlak voldoende nageleefd?” Daarnaast moet duurzaamheid naar zijn mening worden geïntegreerd in management­rappor­tages. “Als je duurzaamheid goed wil borgen dan moet je die als een prestatie-
indicator laten meelopen in de reguliere verant­woordingsstructuren. En daarmee moet je als ondernemer vlot beginnen, want voor je het weet is het 2030 en hadden we eigenlijk al een vijftig procent CO₂-reductie moeten hebben.” Ook hier ligt een rol voor accountants. “Kijk als accountant naar het volledige transitieproces, hoe het risicomanagement wordt vorm­gegeven en of het voldoende wordt bewaakt binnen een onderneming. Als verslaggeving alleen maar is gericht op cijfers verzamelen en rapporteren, dan neigt het naar mijn idee te veel naar een dood instrument.”

Inschikken

Een voorbeeld van een bedrijf dat de CO₂-reductie flink wist terug te brengen, is een onderneming die cadeauverpakkingen maakt. “Dat bedrijf maakte onder meer papier met glitters, waar metaal en plastic in zat. Het papier deed het goed in de verkoop, maar was erg milieubelastend. Zij zijn met klanten en leveranciers gaan praten en wisten dertig procent van hun CO₂ terug te brengen door andere keuzes te maken. Dit leidde tot papier met een lagere milieubelasting en hiervoor waren minder ingewikkelde machines nodig. Vaak proberen we aan de achterkant te optimaliseren, maar als je dat aan de vraagkant voor elkaar krijgt heb je een veel groter effect.” Volgens Smit ligt hier uiteindelijk de sleutel: de bereidheid tot inschikken. “Dit geldt voor alles wat we doen. Vliegen, eten, reizen en ga zo maar door. Als we een beetje inschikken met z’n allen, dan is het in principe zo gefikst.” Hij nuanceert. “Natuurlijk zijn er geopolitieke uitdagingen, maar ik ben ervan overtuigd dat we het in elk geval in Europa voor elkaar kunnen krijgen. Mensen moeten altijd over een hobbel heen. Ik vergelijk het wel eens met trainen voor een hardloopwedstrijd, dat lukt niet van het ene op het andere moment. Daar moet je voor trainen. Iedere dag een stapje vooruit, dan is de omwenteling bovendien niet zo groot.”

Tekst: Claudia Pietryga

 Deze bijdrage komt uit Accountancy Vanmorgen met als thema ICT en kengetallen. Dit magazine is verschenen in september 2024. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av2-2024-ict-en-kengetallen