
De witwascontroles kosten de banken jaarlijks €1,4 miljard en vereisen dat 20% van hun medewerkers zich uitsluitend richt op witwasbestrijding. Banken die in gebreke blijven, krijgen forse boetes zoals ING (775 miljoen euro) en ABN Amro (480 miljoen euro) overkwam.
Problemen met huidige aanpak
Banken voeren uitgebreide controles uit om te voorkomen dat criminele transacties door het financiële stelsel worden gesluisd. Deze controles hebben echter aanzienlijke nadelen. Niet alleen klagen banken over de hoge kosten en werkdruk, ook klanten ervaren problemen. Onder meer goede doelen en sportverenigingen hebben moeilijk toegang tot bancaire diensten, en mensen met een niet-westerse achtergrond voelen zich vaker gediscrimineerd.
Volgens Heinen is de huidige aanpak te gefragmenteerd: “Foute klanten” kunnen eenvoudig overstappen naar andere banken, die dan weer van nul moeten beginnen met onderzoek. Dit maakt een effectieve bestrijding van witwassen vrijwel onmogelijk. Heinen stelt voor dat banken meer gegevens, zoals zwarte lijsten van verdachte klanten, met elkaar kunnen delen. Dit zou dubbel werk voorkomen en criminelen moeilijker maken om van bank te wisselen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die eerder kritisch was over een vergelijkbaar initiatief, staat niet onwelwillend tegenover Heinens plannen, mits privacyregels strikt worden nageleefd.
Politieke reacties
In de Tweede Kamer lijkt er voorzichtig draagvlak te zijn voor Heinens voorstel. Verschillende partijen, waaronder VVD, CDA en GroenLinks-PvdA, zijn bereid na te denken over voorwaarden waaronder gegevensdeling mogelijk kan worden. Dit bleek woensdag tijdens een debat met Heinen. Kamerleden benadrukken wel het belang van zorgvuldigheid. Zo moeten criteria voor opname op een zwarte lijst helder zijn en moet er een beroepsmogelijkheid komen.
Daarnaast bestaat hoop dat nieuwe Europese regelgeving, die in 2027 wordt ingevoerd, een deel van de problemen zal oplossen. Deze regels verplichten banken alleen verdachte transacties door te geven in plaats van alle ongebruikelijke transacties. Dit zou het aantal meldingen drastisch verminderen.
Nederland uniek in aanpak
Tijdens besprekingen met Europese collega’s bleek dat Nederland veel meer middelen inzet voor witwasbestrijding dan andere landen. Heinen noemt dit een “uniek Nederlands probleem” en zoekt naar verklaringen.
Heinen werkt samen met minister van Justitie Van Weel aan een nieuw antiwitwasplan dat in april wordt gepresenteerd. Hierin zal waarschijnlijk meer ruimte worden geboden voor samenwerking tussen banken, met een nauwe rol voor de AP om privacyrisico’s te minimaliseren. Het blijft een uitdaging om een balans te vinden tussen misdaadbestrijding, privacy en klantvriendelijkheid, maar Heinen benadrukt dat keuzes onvermijdelijk zijn.
Geef een reactie