Het kabinet mag wel wat ambitieuzer zijn in het structureel verbeteren van de boekhouding van de rijksoverheid. Dat schrijft de Algemene Rekenkamer in een brief aan de Eerste en Tweede Kamer. De regering stelt zich nu te vrijblijvend op, vindt het controle-orgaan, dat pleit voor een overstap op een baten-lastenstelsel.
De Rekenkamer heeft de brief gestuurd naar aanleiding van de reactie van het kabinet op een vorig jaar gepubliceerd advies om geleidelijk het boekhoudstelsel van het rijk aan te passen. Daarin wordt aangegeven dat een baten-lastenstelsel meer aansluit bij de boekhoudwijze van andere overheden. Nu heeft de rijksoverheid nog een kas-verplichtingenstelsel. “Ook veel lidstaten van de Europese Unie tenderen naar een baten-lastenstelsel.” Maar het kabinet maakt daarin geen duidelijke keuze, vindt de Algemene Rekenkamer. “Het kabinet wil immers over twee jaar, in 2020, evalueren wat er nog nodig is aan eventuele verdere stappen in de richting van een baten-lastenstelsel. Wij vinden dat te vrijblijvend en onvoldoende ambitieus.”
Al in 2001 invoering aangekondigd
De Rekenkamer vindt dat opmerkelijk: “Wij herinneren eraan dat het kabinet reeds via de Miljoenennota 2001 invoering van een baten-lastenstelsel als begrotings- en verantwoordingsstelsel voor de gehele rijksoverheid aankondigde. De Adviescommissie Verslaggevingsstelsel rijksoverheid en ook het huidige kabinet constateren nu opnieuw dat het huidige verplichtingen-kasstelsel belangrijke tekortkomingen kent: het levert niet alle relevante financiële informatie, is op onderdelen intransparant, en is qua inhoud, vorm en taal niet vergelijkbaar met de stelsels elders in de publieke sector in Nederland en daarbuiten. Verbeteringen binnen het huidige stelsel zijn uiteraard welkom, maar kunnen deze inherente problemen niet oplossen.”
Niet doelmatig
Zo ziet de Rekenkamer bij het huidige stelsel gevaren in de doelmatigheid: “Onder het bestaande stelsel is bijvoorbeeld het risico reëel dat eerder voor een goedkope weg met duur onderhoud en/of vervanging zal worden gekozen dan voor een duurdere weg
met goedkoper onderhoud en/of vervanging. Onder een baten-lastenstelsel kan deze afweging anders komen te liggen doordat niet eenmalige kasbedragen, maar de totale kosten centraal staan. Dit bevordert een doelmatige aanwending van publieke middelen en een bedrijfseconomisch optimaal beheer van vastgoed en materieel.”
Een baten-lastenstelsel is ook nodig voor een goede financiële verantwoording in de jaarverslagen, stelt de Rekenkamer. ” Door in jaarverslagen niet alleen gerealiseerde verplichtingen, uitgaven en ontvangsten en een saldibalans op te nemen, maar voortaan ook gerealiseerde kosten en een complete balans met bezittingen en schulden ontstaat een completere verantwoording over de begrotingsuitvoering. Bovendien verbetert het inzicht in de doelmatigheid van de bestedingen van publieke middelen en de aan het eind van het begrotingsjaar beschikbare middelen voor noodzakelijke investeringen in onderhoud en verwerving.”
Basishygiëne
“Een samenhangende set financiële overzichten met een balans (financiële positie), een exploitatie-overzicht (kosten en opbrengsten) en een kasstroomoverzicht (ontvangsten en uitgaven), op te stellen vanuit de universele systematiek van dubbel boekhouden, behoort naar algemene hedendaagse opvatting tot de basishygiëne van het financieel management – niet alleen in het bedrijfsleven maar ook overal in de publieke sector – behalve op rijksniveau dus.” De Rekenkamer beveelt de Tweede Kamer aan om met het kabinet in gesprek te gaan over de wenselijkheid van een rijksbreed baten-lastenstelsel, de concrete stappen nodig voor de invoering daarvan en een concrete invoeringsdatum.
Geef een reactie