• Nieuws
    • Accountancy
    • Fiscaal
    • Overig
  • Magazine
    • 2025, ICT en kengetallen
    • 2025, Fusies en overnames
    • 2024, AV-Top 50
    • 2024, ICT & Kengetallen
    • 2024, Fusies en Overnames
    • 2023, Lifestyle en Carrière
    • 2023, ICT en Kengetallen
    • 2023, AV-Top 50
    • 2022, Lifestyle en Carrière
    • 2022, Bedrijfsovername
    • 2022, ICT en Kengetallen
    • 2022, AV-Top 50
  • Blog
  • Podcast
    • #11 – Schijnzelfstandigheid onder zzp’ers
    • Extra – Young professionals
    • # 10 – Terugblik 2024 en vooruitblik 2025
    • #9 – Klacht- en tuchtrecht
    • #8 – Administratiekantoren
    • Extra – Tooling
    • #7 – Regeldruk in de mkb-praktijk
    • #6 – Diversiteit en inclusie
    • #5 – Fusies en overnames in de accountancysector
    • Extra – (Corona)schuldenproblematiek
    • # 4 – De mkb-accountant en duurzaamheid
    • #3 – Arbeidsmarkt voor accountants
    • #2 – De accountancyopleiding
    • #1 – Vooruitblik 2024
  • Partners
  • Opleidingen
    • AV Young Professional
    • Summercourses
  • Vacatures
    • Kantoren
  • Kennisdocs
  • Events
    • Nationale salarisdag
    • Nationaal Congres Familiebedrijven
    • AV-Padeltoernooi
  • AV-Top 50
    • AV-Top 50 | 2024
    • AV-Top 50 | 2023
    • AV-Top 50 | 2022
    • AV-Top 50 | 2021
  • Specialist
  • Over ons
  • Adverteren
  • Vrienden
  • Contact
  • Nieuwsbrief
  • AV Young Professional
  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn
  • Mail
  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Over ons
  • Adverteren
  • Vrienden
  • Contact
  • Nieuwsbrief
  • AV Young Professional
Accountancy Vanmorgen

  • Nieuws
    • Accountancy
    • Fiscaal
    • Overig
  • Magazine
    • 2025, ICT en kengetallen
    • 2025, Fusies en overnames
    • 2024, AV-Top 50
    • 2024, ICT & Kengetallen
    • 2024, Fusies en Overnames
    • 2023, Lifestyle en Carrière
    • 2023, ICT en Kengetallen
    • 2023, AV-Top 50
    • 2022, Lifestyle en Carrière
    • 2022, Bedrijfsovername
    • 2022, ICT en Kengetallen
    • 2022, AV-Top 50
  • Blog
  • Podcast
    • #11 – Schijnzelfstandigheid onder zzp’ers
    • Extra – Young professionals
    • # 10 – Terugblik 2024 en vooruitblik 2025
    • #9 – Klacht- en tuchtrecht
    • #8 – Administratiekantoren
    • Extra – Tooling
    • #7 – Regeldruk in de mkb-praktijk
    • #6 – Diversiteit en inclusie
    • #5 – Fusies en overnames in de accountancysector
    • Extra – (Corona)schuldenproblematiek
    • # 4 – De mkb-accountant en duurzaamheid
    • #3 – Arbeidsmarkt voor accountants
    • #2 – De accountancyopleiding
    • #1 – Vooruitblik 2024
  • Partners
  • Opleidingen
    • AV Young Professional
    • Summercourses
  • Vacatures
    • Kantoren
  • Kennisdocs
  • Events
    • Nationale salarisdag
    • Nationaal Congres Familiebedrijven
    • AV-Padeltoernooi
  • AV-Top 50
    • AV-Top 50 | 2024
    • AV-Top 50 | 2023
    • AV-Top 50 | 2022
    • AV-Top 50 | 2021
  • Specialist
Home » Rekenrente en eigendomsrecht, hoe zit het volgens de Hoge Raad?

Rekenrente en eigendomsrecht, hoe zit het volgens de Hoge Raad?

Blog, Fiscaal

2 mei 2023 door David M. Wildemans

In drie verschillende zaken heeft de Hoge Raad geoordeeld over de fiscale rekenrente van 4% voor het bepalen van de fiscale pensioen- en/of stamrechtverplichting. De zaken verschilden ietwat qua inhoud, maar de uitkomst niet echt. Daarnaast stond in deze zaken de vraag centraal of belaste vrijval van pensioen- en stamrechtvoorzieningen in strijd is met artikel 1 Eerste Protocol EVRM.

Het betreft dus drie zaken. In de eerste zaak (Hoge Raad 17 maart 2023 ECLI:NL:HR:2023:324) gaat het om de overdracht van een pensioenverplichting van de ene naar de andere BV. Op 31 december 2013 wordt een pensioen met een commerciële waarde van circa € 2 miljoen overgedragen (rekenrente 2,57%). Ultimo 2014 bedraagt de fiscale voorziening volgens de inspecteur nog ‘slechts’ € 1.6 miljoen (rekenrente 4%). In geschil is de vraag of de inspecteur de pensioenverplichting terecht en naar het juiste bedrag heeft gecorrigeerd en met name of het eigendomsgrondrecht wordt geschonden door belastingheffing over de vrijval.

In de tweede zaak (Hoge Raad 17 maart 2023 ECLI:NL:HR:2023:425) gaat het om een dga die zijn pensioen had ondergebracht bij een verzekeraar. Bij expiratie is het kapitaal weer overgedragen naar de BV en met een rekenrente van 1,27% herrekend naar uitkeringen. Ook heeft de dga een stamrecht dat met 1,2% rekenrente is omgerekend naar jaarlijkse uitkeringen. De inspecteur heeft vervolgens bij de waardering van de pensioen- en stamrechtverplichtingen op basis van art. 3.29 Wet IB 2001 4% rekenrente gebruikt, leidende tot een belaste vrijval van de pensioen- en stamrechtvoorzieningen ter waarde van ongeveer € 200.000. In geschil is wederom de vraag of de pensioen- en stamrechtvoorzieningen terecht en naar de juiste bedragen zijn gecorrigeerd, met name of het eigendomsgrondrecht wordt geschonden door heffing over de vrijval.

In de derde zaak (Hoge Raad 17 maart 2023 ECLI:NL:HR:2023:421) gaat het om de waardering van een uitgestelde stamrechtuitkering waarbij de hoogte van de rekenrente ter discussie staat. De belanghebbende stelt dat deze 3% dient te zijn. De fiscus zegt 4%.

Hoge Raad 16 oktober 2015

In het arrest van 16 oktober 2015 bepaalde de Hoge Raad dat als de in de markt gebruikelijke rekenrente voor de bepaling van de waarde van pensioenverplichtingen lager is dan de in artikel 3.29 Wet IB 2001 genoemde rekenrente van 4%, een waardering tegen 4% leidt tot een inbreuk op het realiteitsbeginsel en het voorzichtigheidsbeginsel en dus tot een inbreuk op goed koopmansgebruik.

Maar….en Hof Arnhem-Leeuwarden verwoordt dit wat mij betreft het mooist:

“dat het waarderingsvoorschrift een (belaste) vrijval tot gevolg kan hebben voor pensioen- en stamrechtverplichtingen is echter blijkens de totstandkomingsgeschiedenis van artikel 3.29 van de Wet IB 2001 door de wetgever voorzien en aanvaard (HR 16 oktober 2015, nr. 13/04121, ECLI:NL:HR:2015:3082, onder 3.2.1)

Dat daarnaast budgettaire overwegingen ten grondslag liggen aan de keuze om de rekenrente niet aan te passen naar de marktrente leidt niet tot de conclusie dat met het waarderingsvoorschrift geen legitiem doel in het algemeen belang wordt nagestreefd (vgl. HR 29 januari 2016, nr. 15/03090, ECLI:NL:HR:2016:124, onder 2.5.2). Niet geoordeeld kan worden dat de keuze van de wetgever voor een rekenrente van vier percent evident van redelijke grond is ontbloot, zodat de haar toekomende ruime beoordelingsmarge dient te worden gerespecteerd.”

De rechtsoverwegingen van de Hoge Raad laten dan ook geen ander oordeel toe dan dat moet worden vastgehouden aan de in de wet voorschreven rekenrente van ten minste 4%, ondanks dat dit indruist tegen het realiteitsbeginsel en het voorzichtigheidsbeginsel.

Conclusie Advocaat-Generaal Wattel

Daarnaast speelde in deze zaken de vraag of het eigendomsrecht wordt geschonden. Hiervoor dient in de eerste plaats te worden beoordeeld of het ingeroepen recht een eigendom (existing possession) of een gerechtvaardigde verwachting (legitimate expectation) is.

Belanghebbenden hebben gesteld dat de op grond van artikel 3.29 Wet IB 2001 verplichte belaste gedeeltelijke vrijval het onmogelijk maakt om in de toekomst aan hun verplichtingen te voldoen. Die mogelijkheid bestaat inderdaad, maar daarover valt volgens AG Wattel niets met zekerheid te zeggen omdat zij van toekomstige feiten en (rente)ontwikkelingen afhangt, zodat niet gezegd kan worden dat de belanghebbende een ‘existing possession’ of de ‘legitimate expectation’ van een possession wordt afgenomen door de belaste gedeeltelijke vrijval.

Het gaat om verschuiving van aftrekbare pensioen- en stamrechtlasten naar de toekomst (een jaarwinstkwestie), niet om het definitief weigeren van aftrek van pensioen- en stamrechtlasten (een totale-winstkwestie). Blijkt in de toekomst inderdaad door de verplichte vrijval de nakoming van belanghebbende’s pensioen-of stamrechtverplichting onmogelijk te zijn gemaakt, dan kan in het jaar waarin dat blijkt, alsnog beroep gedaan worden op artikel 1 Protocol I EVRM, waarbij dan de vraag rijst of de belanghebbende of haar dga ‘victim’ is van die pensioenaantasting.

Daarin verschillen deze zaken volgens AG Wattel dan ook van de box 3-spaarrentegevallen uit het inmiddels beruchte ‘kerstarrest’ (ECLI:NL:HR:2021:1963, Hoge Raad 24 december 2021): in de box 3 zaken stond elk belastingjaar steeds definitief vast dat spaarders een deel van hun spaargeld werd ontnomen.

De onredelijke gevolgen van de te hoge rekenrente van artikel 3.29 Wet IB 2001 zijn daarmee wezenlijk anders van aard – want mogelijk tijdelijk en meevallend – dan het acuut onteigenende effect van het verplichte fictieve spaarrendement van box 3. Box 3 belastte niet-bestaande spaarinkomsten definitief; artikel 3.29 Wet IB daarentegen verschuift een aftrekpost naar een onzekere toekomst en verhoogt daarmee weliswaar de actuele belastingheffing, maar verlaagt de toekomstige belastingheffing. Aldus AG Wattel.

Conclusie

De Hoge Raad oordeelt in alle drie de zaken dat het waarderingsvoorschrift van art. 3.29 Wet IB 2001 geen inbreuk maakt op een eigendom of een gerechtvaardigde verwachting. Er is in deze zaken namelijk niet voldaan aan het vereiste van het bestaan van een eigendom of een gerechtvaardigde verwachting in de zin van art. 1 EP EVRM. De Hoge Raad verwijst in twee van de drie zaken naar het arrest over de derde zaak (arrest van 17 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:324). In dat arrest verwijst de Hoge Raad weer naar de conclusie van Advocaat-Generaal Wattel (ECLI:NL:PHR:2023:137). En die is kort gezegd: “Artikel 3.29 Wet IB 2001 is onredelijk eenzijdige wetgeving, maar geen schending van grondrechten, en het staat de fiscale wetgever vrij om onredelijke wetten te maken en slecht koopmansgebruik voor te schrijven”, aldus Advocaat Generaal Wattel.

Drs. David M. Wildemans MPLA CCFP.


Deze bijdrage is eerder gepubliceerd op Pensioen Vanmorgen. Met Pensioen Vanmorgen onderbouw je jouw pensioenkennis. Je volgt relevante ontwikkelingen en krijgt nieuwe inzichten door zowel korte als beschouwelijke artikelen. Abonneer je op Pensioen Vanmorgen en ontvang alle ins en outs over pensioenen voor een goed onderbouwd pensioenadvies.

Categorie: Blog, Fiscaal Tags: Hoge Raad, pensioen, rekenrente

Tags: Hoge Raad, pensioen, rekenrente

Gerelateerde artikelen

9 juli 2025

Werknemer met meer dan tien procent van de aandelen: let op pensioengevolgen!

20 juni 2025

Prejudiciële vragen over wijziging verdeling box 3 bij rechtsherstel na collectieve uitspraak

12 juni 2025

Hoge Raad bevestigt zware straf voor administratiefraude

6 juni 2025

Hoge Raad: Rabobank niet aansprakelijk voor schade door faillissement OAD

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Kennispartner

Hoe welkom is een private equity-partij bij jouw kantoor?

Partnercarrousel

“Zó geven we AI een eerlijke kans”
“We zetten vol in op ‘autonoom’ boekhouden”
AFAS Software maakt in 2025 overstap naar volledig elektrisch wagenpark  
Hebben jouw klanten over vijf jaar nog een boekhouder nodig?
Durf vooruit te denken
Wat betekent e-facturatie voor accountants- en administratiekantoren? 
De accountant ontzorgen: samenwerken aan het totale administratieproces
Proactief optimaliseren komt voor adviseren
Adviessoftware als geheime wapen bij AXP
De drie beste declaratieapps voor je zakelijke uitgaven in 2025
Uiteindelijk belanghebbende Wwft: wat je moet weten over de UBO-verplichtingen
Koppel Zenvoices nu met Microsoft Dynamics 365 Business Central
Toenemende stress bij Amerikaanse Nederlanders – en de accountant als rustpunt
“Het primaire werk van een accountant verandert onomkeerbaar”
Zo geef je goed advies over aangiften van erf-en schenkbelasting
Zo zorg je voor een goede integratie van remoteteams
De evolutie van KYC/KYB: wat accountants in 2025 moeten weten
Sleutelrol accountant bij meldingsplicht transacties 
Hoe kies je de beste urenregistratie-software voor jouw accountantskantoor?
Accountants en bedrijfswaardering: je bent een onmisbare schakel
XLReporting breidt uit naar grootzakelijke markt
Hoeveel overuren zijn eigenlijk normaal in de accountancy?
Debt advisory: De sleutel tot succesvolle groeistrategieën 
“Onderzoek: elke maand €500 extra declarabiliteit per medewerker”
Boekhoudlandschap sterk gefragmenteerd, softwarekampioen ontbreekt (nog) in Europa
Procesoptimalisatie voor schaalbare groei
Fraude met vervalste handtekening, grote gevolgen
Zeven handige tips voor accountants in Microsoft Teams 
Hoe speel je in op de kritische klant van 2025?
Visionplanner breidt software uit met AI, betere consolidatie en zorgfunctionaliteit
Wat betekent het einde van het Logius Portaal voor het deponeren van je jaarrekening? 
Vijf veelgemaakte fouten bij het uitvragen van klantdata (en hoe je ze voorkomt)
De mens is “nooit” de oorzaak van een datalek 
Fusies en overnames in de accountancysector: wat betekent dit voor jou als accountant?
Zo maakt Joanknecht gebruik van SharePoint als DMS
“Handmatig bonnetjes invoeren voelt straks net zo achterhaald als faxen”
Bjorn Lunden lanceert Lundify 
Documentbeheer: het verwaarloosde fundament van accountancykantoren
Technologie combinerenmet businesskennis
We helpen kantoren met AI hun nieuwe rol te pakken
Van loonstrook naar HR-partner: kengetallen die er wél toe doen
Meer tijd voor medewerkers door digitalisering dankzij HR workflows
Klanten soepel bedienen met AFAS SB
Hoe financier je werkkapitaal voor een onderneming?
Meer financiële ruimte? De energiebon als slimme oplossing
Het ‘zo-goed-als-zeker’-criterium van de Hoge Raad
Bouw een sterk accountancyteam en stimuleer teamontwikkeling
Proactief advies begint met actuele data
Loonontwikkelingen in 2024: zowel kansen als bedreigingen voor ondernemers
Werkgeverslasten berekenen: vijf vragen beantwoord     
We werken aan een grote efficiencyslag voor de accountant
Een netwerk vol kennisen ervaring
AV-Top 50 | Gratis opleiding belangrijk wapen in strijd tegen personeelstekort
Deelnemingen in de jaarrekening op fiscale waarderingsgrondslagen
Inhuur van VOF (vennoten) te beschouwen als zzp’ers of werknemers?
Waarom kennis van arbeidsrecht belangrijk is voor adviseurs

Vacatures

Beginnend assistent accountant – Elst
BonsenReuling
zelfstandig assistent accountant samenstelpraktijk
Scab
Teamleider Accountancy – Arnhem
aaff
Beginnend assistent accountant Audit
BonsenReuling
Adviseur Agro
Schipper Accountants
Gevorderd Assistent Accountant Auditpraktijk
PIA Group
Adviseur accountancy Agri & Food – Hoogeveen
aaff
Beginnend assistent accountant – Lichtenvoorde
BonsenReuling
Zelfstandig Assistent Accountant
Hendriksen
Accountant RA
PIA Group
Financieel administratief medewerker
Scab
Senior Assistent Accountant
Schipper Accountants
Gevorderd Assistent Accountant Samenstelpraktijk
Kaap Hoorn
Accountant AA
Hendriksen Accountants en Adviseurs
Beginnend assistent accountant Audit (met 1 jaar ervaring)
BonsenReuling
Assistent Accountant
Schipper Accountants
Assistent Accountant gevorderd AA Zwijndrecht
PIA
Vacature Relatiebeheerder Barchem
Westerveld en Vossers
Assistent accountant mkb- Zelhem
aaff
Accountant mkb- Gorinchem
aaff
Teamleider Accountancy  – Dronten
aaff
Accountant Agri & Food- Gorinchem
aaff
Adviseur mkb / Accountant
KRC Van Elderen
Finance Consultant
a.s Works
Assistent accountant controlepraktijk
Scab
Ervaren Assistent Accountant- Gouda
WEA
Finance & Business Development Analyst
PIA Group
Controleleider
PIA Group
Controleleider / Accountant Auditpraktijk
PIA Group
Accountant met partnerambitie
Schipper Accountants
Zelfstandig Assistent Accountant Samenstel
Steens & Partners Accountants en Adviseurs
Gevorderd assistent accountant Audit
BonsenReuling
Adviseur Accountancy Agri & Food – Raamsdonksveer
aaff
Junior Adviseur mkb
KRC van Elderen
Senior Assistent Audit
Confirm Audit & Assurance
Assistent Accountant Controlepraktijk (Audit) Gouda
WEA Gouda
Assistent accountant Agri & Food – Raamsdonksveer
aaff
Gevorderd assistent Accountant – Controlepraktijk
PIA Group
Agro Accountant
Schipper Accountants
Vacature Assistent accountant Barchem
Westerveld en Vossers
Adviseur accountancy Agri & Food – Zwolle
aaff
Teamleider Accountancy – Culemborg
aaff
Adviseur Vakspecialist Accountancy
Schipper Accountants
Beginnend Assistent Accountant Audit & Assurance
PIA Group
Zelfstandig Assistent Accountant Samenstelpraktijk
PIA Group
Relatiebeheerder  
Scab
Abonneer nieuwsbrief AV

Meest gelezen

  • Waarom goede medewerkers vertrekken (en het bijna nooit aan het salaris ligt) 11.7k weergaven

  • Levert vlucht naar BV door hoger forfait box 3 wel wat op? 6.3k weergaven

  • Wet tegenbewijsregeling box 3 aangenomen door Eerste Kamer 4.5k weergaven

  • LinkedIn-felicitaties schending van relatiebeding door ex-werknemer 3.8k weergaven

  • Werknemer voelt zich onder druk gezet door app van boekhouder 3.6k weergaven

Vraag en aanbod

Ter overname aangeboden: Accountantskantoor in de kop van Noord-Holland
Samenwerking gezocht/aangeboden door audit-onlykantoor
Administratiekantoor ter overname gezocht
Samenwerking aangeboden voor wettelijke controles
Mbi-kandidaat gezocht voor accountantskantoor in medische sector
Mbi-kandidaat voor administratiekantoor in Zeewolde gezocht
Ter overname gezocht: accountants- of administratiekantoor regio Rotterdam
Ter overname aangeboden: administratiekantoor in Overijssel met sectorspecialisatie
Mbi-kandidaat voor administratiekantoor in Rotterdam gezocht
Mbi-kandidaat voor administratiekantoor regio Den Haag gezocht
Administratiekantoor regio Hendrik Ido Ambacht ter overname gezocht
Mbi-kandidaat gezocht voor accountantskantoor uit Twente
Ter overname gezocht: administratiekantoren in heel Nederland
Ter overname/aansluiting gezocht: accountants-, belastingadvies- en administratiekantoor in de regio Kennemerland
Ter overname of fusie gezocht: accountants- of belastingadvieskantoor Noordoost-Brabant
Ter overname aangeboden: administratiekantoor in de regio Doetinchem
Mbi-kandidaten en/of accountantskantoor gezocht in Zeeland
Mbi-kandidaat gezocht voor accountantskantoor uit de regio Eindhoven

Accountancy Vanmorgen (AV) is het platform voor accountants en iedereen die geïnteresseerd is in nieuws, trends, ontwikkelingen, achtergronden en wetenswaardigheden in en rond accountancy en ondernemerschap.

Accountancy Vanmorgen is een uitgave van MOCuitgevers.

 

Categorie

  • Nieuws
  • Blog
  • Partners
  • Opleidingen
  • Vacatures
  • AV-events

Info

  • Over ons
  • Adverteren
  • Vrienden
  • Contact
  • Shop
  • Algemene voorwaarden MOCuitgevers Vanmorgen
  • Annuleringsvoorwaarden
  • Privacybeleid
  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn
  • Mail
Cookies
Om u beter van dienst te kunnen zijn, maakt Accountancy Vanmorgen gebruik van cookies. Klik op instellingen om de cookie instellingen te wijzigen.
  • Ik ga akkoord
  • Instellingen
  • Functionele cookies zijn noodzakelijk voor de werking van deze website.
  • We gebruiken Google Analytics, netjes geanonimiseerd.
  • We gebruiken de marketing cookies om gepersonaliseerde advertenties te tonen.
  • Annuleren
  • Ik ga akkoord

Instellingen