SRA doet voorzet voor nieuw toezicht

Op de dag dat de AFM-boetes voor EY en PwC definitief in de prullenmand verdwenen, komt de SRA met haar standpunt over extern toezicht in de accountancysector. Dat is naar eigen zeggen een schets voor ‘een nieuw, volwassen toezichtmodel’ dat meer rekening houdt met het MKB.

De SRA gelooft in toezicht op maat met de werking van bestaande wetgeving als basis. ‘Dat neemt de twijfel en discussies over het functioneren van het huidige toezichtmodel weg, neemt de verwachtingen van het maatschappelijke verkeer in acht en draagt daardoor bij aan eenduidige kaders en vertrouwensherstel in het wettelijke controledomein. Dertien jaar extern toezicht, sectorinitiatieven en verandermaatregelen vanuit de beroepsgroep én rechterlijke uitspraken hebben in de perceptie van velen nog niet gebracht waarvoor extern toezicht destijds in 2006 geïntroduceerd werd: vertrouwensherstel en kwaliteitsverbetering in het wettelijke controledomein.’

Invulling poortwachtersrol

Met toezicht op maat moet het vertrouwen wél terugkomen, denkt de SRA. Centraal staat daarin de vraag hoe de poortwachtersrol van de accountant het beste kan worden ingevuld. ‘Met inachtneming van ‘type opdracht’, ‘type organisatie’ (aard en omvang gecontroleerde), ‘type accountantsorganisatie’ (aard en omvang accountantskantoor) én met inachtneming van de reële verwachtingen van het maatschappelijk verkeer – met name die rond fraude, corruptie en (dis)continuïteit.

De SRA vindt dat het vertrouwensverlies niet primair ontstaan is vanwege de kwaliteit van de controle, maar vanwege de kwaliteit van de toezichthoudende functie van en door de accountant. ‘Vanzelfsprekend bestaat een verband met de controlefunctie van de accountant, maar dan heel specifiek. Dat is ook het terrein waar de AFM op inzoomt met haar bevindingen, de toezichthouder triggert op de controletechniek in de dossiers. De AFM doet bij haar rapportages geen uitspraak of een (goedkeurende) verklaring terecht of onterecht is afgegeven.’

Mismatch trigger en aanpak

Het vertrouwen is verloren omdat incidenten in het wettelijke controledomein hun oorsprong vinden in de toezichthoudende functie van en door de accountant in het kader van fraude, corruptie en (dis)continuïteit, is de overtuiging van de SRA. ‘Die trigger voor vertrouwensverlies komt naar voren in de Kamervragen en krantenkoppen bij geconstateerde fraude en corruptie of bij (plotseling) faillissement van een onderneming: waar was de accountant (vanuit zijn/haar toezichthoudende functie)? Zou het kunnen zijn dat de insteek van de toezichthouder niet leidt tot vertrouwensherstel omdat er een mismatch bestaat tussen trigger en aanpak?’

De SRA heeft elf kenmerken opgesteld waaraan het voorgestelde toezicht moet voldoen. Toezicht op maat:

• heeft de werking van de Wta (met name artikel 48 en 48a) en Bta als uitgangspunt;
• neemt het MKB en de betekenis daarvoor van de gemengde praktijk als uitgangspunt
• geeft invulling aan het onderscheid tussen OOB en nOOB-opdrachten;
• geeft invulling aan proportionaliteit: toezicht op basis van schaal en complexiteit accountantsorganisatie en gecontroleerde;
• geeft de AFM de expliciete mogelijkheid zich volledig te focussen op OOB;
• verankert in de wet dat toezicht op nOOB wordt uitgevoerd door andere, geaccrediteerde partijen;
• geeft de AFM de expliciete mogelijkheid de toetsingssystemen en -processen te toetsen van de te accrediteren partijen;
• neemt het stelsel van kwaliteitsbeheersing van accountantsorganisaties als uitgangspunt;
• komt tegemoet aan de maatschappelijke verwachtingen bij de toezichthoudende functie van de accountant (fraude, corruptie en discontinuïteit);
• neemt nadrukkelijk kwaliteitsverbetering en leren van fouten als uitgangspunt;
• is volwassen toezicht waarbij toezichthouder en gecontroleerde zich samen committeren aan hoge kwaliteit.

Lees hier het volledige SRA-standpunt 

Jaarlijks toezicht op basis SRA-informatie

Tegenover het FD verklaart SRA-voorzitter Paul Dinkgreve dat het toezicht beter rekening moet houden met de kleinere schaal van accountantskantoren. Pas na 2020 wordt de kwaliteit van de controles bij kleine en middelgrote kantoren weer onder de loep genomen: te laat om MKB-kantoren verder te helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van hun wettelijke controles. Het toezicht zou op jaarlijkse basis moeten worden georganiseerd, waarbij vaststellen en handhaven van de normen gebeurt op basis van de informatie van de SRA.