Accountantskantoor Manifesto kondigde bij de start in 2015 aan alles anders te gaan doen en daarmee tegelijkertijd de ingedutte accountancysector wakker te schudden. Minder focus op cijfers en meer nadruk op de menselijke maat en coaching van de ondernemer, daar kwam het zo’n beetje op neer. Ruim vijf jaar later blijkt daar weinig van terechtgekomen. Aan nieuwe investeerders wordt bovendien een gunstig perspectief geschetst, terwijl het bedrijf ondertussen bestaande investeerders al enkele keren niet terug kon betalen.
Het kantoor maakte nog vrijwel geen winst en heeft al jaren een negatief eigen vermogen. Bovendien moest Manifesto al verschillende keren uitstel van haar aflossingsverplichtingen aanvragen bij de via crowdfunding binnengehaalde investeerders en bij Rabobank, blijkt uit documenten waar Accountancy Vanmorgen over beschikt. En terwijl het accountantskantoor bij een eerdere crowdfundingronde niet in staat is om aan haar aflossingsverplichtingen te voldoen, probeert Manifesto momenteel tegelijkertijd met een nieuwe crowdfundingactie geld binnen te halen. ‘Om onze coöperatie verder op te schalen, meer ondernemers vooruit te helpen en nieuwe vestigingen te openen.’ Daarbij wordt met geen woord gerept over de financiële problemen waarin het kantoor verkeert. Uit een door Manifesto zelf overlegde liquiditeitsprognose blijkt bovendien dat de opbrengst van de nieuwe crowdfundingactie vrijwel volledig naar aflossingen van oude leningen en openstaande crediteuren gaat en dus helemaal niet voor nieuwe vestigingen zal worden aangewend. Het filiaal in Breda blijkt ondertussen niet bepaald een succes: sinds 2017 werd praktisch geen omzet behaald en de eigen bedrijfsruimte aan de Markendaalseweg is verlaten.
Bron: ManifestoVernieuwend concept
Oprichter Erik Friedeberg en accountant Monique Piet trekken samen de kar bij Manifesto, dat als coöperatie naar eigen zeggen inmiddels ruim zestig leden heeft. Ook is er een ‘vliegende brigade’, een groep specialisten op allerlei gebieden die al naar gelang dat nodig is worden ingevlogen. Friedeberg weet meteen vanaf het begin in 2015 veel aandacht in de media te genereren voor zijn nieuwe accountantskantoor. Met het nieuwe concept zou Manifesto beter moeten aansluiten op de ondernemer dan accountants normaal gesproken doen. Vaste prijzen, een losse, hippe uitstraling, en inspiratiebijeenkomsten in plaats van saai overleg over cijfertjes. Friedeberg vindt dat er wat moet veranderen in het vastgeroeste accountantswereldje en weet verschillende mensen enthousiast te maken over zijn ideeën. Geld is een middel en geen doel, is zijn vaste motto.
Crowdfunding
Via crowdfundingplatform Geldvoorelkaar.nl wordt in het voorjaar van 2015 ruim € 167.000 aan financiering binnengehaald, waarna Friedeberg samen met medestander Bert Rorije de eerste vestiging van Manifesto in 2015 in Amsterdam opent. Accountant Monique Piet sluit zich een jaar later aan. In 2016 wordt via platform Crowdaboutnow ingezet op een nieuwe financieringsronde. ‘Manifesto is klaar om op te schalen’, meldt het bedrijf op Crowdaboutnow. ‘Binnen drie jaar in elke grote stad een vestiging te openen. En zo steeds meer ondernemers te helpen. Daar willen we de opbrengst van deze crowdfunding-actie voor gebruiken. Onze behoefte is minimaal € 350.000 en maximaal € 600.000. Het minimale bedrag wordt gebruikt voor de uitbouw van de organisatie. Wordt het maximale bedrag binnengehaald dan kunnen ook de twee nieuwe vestigingen in Breda en Rotterdam geopend worden. Na 3 vestigingen kan Manifesto zichzelf bedruipen.’ De teller komt uiteindelijk op ruim € 350.000 uit, genoeg om in 2017 een tweede vestiging in Breda te openen.
Uitstel aflossingsverplichtingen
Manifesto toont zich ambitieus en wil graag snel uitbreiden, maar de strategie en positionering betalen zich niet uit. In oktober 2018 schrijft Friedeberg aan investeerders: ‘In het begin van 2018 hebben wij je geïnformeerd over de stand van zaken bij Manifesto. Op basis hiervan hebben wij uitstel gekregen van onze aflossingsverplichtingen gedurende 6 maanden. Hoewel de ontwikkelingen in de afgelopen zes maanden erg positief waren bij Manifesto, zowel op waardengebied als ook financieel, zullen wij de komende 6 maanden nog niet in staat zijn om af te lossen op de crowdfunding zoals door jou verstrekt.’
Eigen vermogen
Winst wordt er dan al enkele jaren niet gemaakt en ook alle andere financiële kengetallen slaan flink rood uit. Het eigen vermogen van zowel de vestiging in Amsterdam als die in Breda is al jarenlang negatief. In 2017 had Manifesto Amsterdam een negatief eigen vermogen van € 189.219, Breda van € 22.337 en het overkoepelende Manifesto Nederland van € 366.417. In 2018 wordt vervolgens een administratieve aanpassing doorgevoerd bij Manifesto Nederland. Met de uitgifte van zogeheten Eyecons worden langlopende schulden omgezet in eigen vermogen. Dit zijn volgens Manifesto een soort aandelen speciaal voor rechtsvormen die geen aandelenkapitaal kennen. In de toelichting op de jaarrekening 2018 wordt daarover vermeld: ‘Van de lening o/g Friedeberg Beheer BV is € 290.000 omgezet. Van de investeerders via de crowdfundinglening via CrowdAboutNow nog eens € 127.788. Hiermee is een totaalbedrag van € 417.788 omgezet van langlopende schulden in Eigen Vermogen.’ Zodoende heeft Manifesto Nederland dat jaar ineens een positief eigen vermogen van ruim € 70.000.
Beroerde financiële situatie
De coöperaties van de vestigingen in Amsterdam en Breda blijven ondertussen financieel beroerd presteren, met een negatief eigen vermogen in de hoofdstad van € 186.900 en in Breda van € 63.837. In Breda wordt zelfs vrijwel geen omzet binnengehaald: in 2018 wordt maar € 1590 omgezet, een jaar later € 1619. Terwijl er beide jaren ruim € 40.000 aan kosten wordt gemaakt. Wel zijn er de laatste twee jaar enkele kleine tekenen van verbetering van het financieel resultaat te zien bij Manifesto. Zo wordt er per saldo over de drie coöperaties bezien in 2019 voor het eerst een licht positief resultaat voor belastingen van ruim € 7000 behaald. Daarbij moet wel worden aangetekend dat het positieve resultaat vooral wordt behaald omdat Friedeberg en Piet grotendeels afzien van hun beloning. Ook positief is bijvoorbeeld het feit dat de omzet van de Amsterdamse vestiging van ruim drie ton in 2018 naar ruim vier ton een jaar later stijgt.
2020: opnieuw uitstel aflossingsverplichtingen
Toch leidt de uiterst fragiele financiële situatie ertoe dat Manifesto dit jaar opnieuw in de problemen raakt. Op 1 april informeert Geldvoorelkaar.nl investeerders dat het contact met Manifesto heeft opgenomen over het incasseren van de termijnbedragen bij het accountantskantoor, waarmee het crowdfundingplatform de investeerders periodiek afbetaald. ‘Zoals u wellicht zult begrijpen, heeft de onderneming last van de gevolgen van de maatregelen die zijn genomen in verband met het coronavirus’, schrijft Geldvoorelkaar.nl. ‘Gezien de bijzondere omstandigheden waarin wij op dit moment verkeren, en de ontstane problemen bij Manifesto, hebben wij besloten om de aflossingsverplichting met drie maanden op te schorten.’ Manifesto zelf geeft bovendien desgevraagd aan dat het ook bij Rabobank inmiddels niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen en tot eind 2020 uitstel van betaling heeft gekregen.
Breda
Het filiaal in Breda lijkt ondertussen meer een papieren vestiging. Behalve dat er praktisch geen omzet wordt behaald is ook de bedrijfsruimte aan de Markendaalseweg niet meer in gebruik, ook al vermeld de website van Manifesto dat dat wel het geval is. In de toelichting op de jaarrekening 2019 wordt daarover vermeld: ‘De vestiging Manifesto Breda is op 29 juni 2017 geopend. Tot en met heden heeft zij nog geen eigen inkomsten gegenereerd. Inmiddels is het huurcontract van de vestiging opgezegd per het einde van de huurtermijn op 1 juni 2020. De vestiging zal met behulp van flexruimte worden voortgezet. Er is inmiddels een coach aan verbonden die voor de nodige bekendheid aan het zorgen is. Vanuit die basis zal met minimale kosten de coöperatie worden voortgezet en uitgebouwd.’
Nieuwe crowdfundingactie
Ondertussen is Manifesto alweer een nieuwe crowdfundingactie gestart, waarmee het naar eigen zeggen opnieuw het eigen vermogen probeert te versterken. Het accountantskantoor hoopt € 360.000 binnen te halen, meldt het op platform Eyevestor, en zegt daarmee onder andere nieuwe vestigingen in Rotterdam en België te starten. Tegenover nieuwe investeerders wordt echter op geen enkele manier gerept over de geflopte vestiging in Breda, de financiële problemen waar het bedrijf in verkeert, of over het feit dat het in dezelfde periode investeerders uit eerdere crowdfundingacties en de bank niet af kan betalen. Uit een door Manifesto zelf overlegde liquiditeitsprognose blijkt bovendien dat de opbrengst van de nieuwe crowdfundingactie vrijwel volledig naar aflossingen van oude leningen en openstaande facturen gaat en dus helemaal niet voor nieuwe vestigingen zal worden aangewend. Daarmee lijkt het accountantskantoor een vlucht naar voren te maken en gaten met gaten te dichten. Hoe dan ook is duidelijk dat Manifesto na zes jaar nog maar weinig beloftes heeft waargemaakt.
Reactie Manifesto
Accountancy Vanmorgen legde de bevindingen uiteraard voor aan Erik Friedeberg en Monique Piet zelf. Die gaven daarop volledige financiële openheid door jaarrekeningen en liquiditeitsprognoses te overleggen en vragen te beantwoorden. Friedeberg geeft in een reactie toe dat er fouten zijn gemaakt, maar laat weten nog altijd in het concept te geloven:
‘Manifesto kreeg een ongebruikelijke rechtspersoon: een coöperatie. Onze leden/klanten zouden centraal staan. Winst maken werd geen doelstelling. Manifesto zou een maatschappelijke organisatie worden waar het hebben van betekenis voor onze leden voorop zou staan. Helpen hun droom te realiseren was ons doel. Geld zou hierin slechts een middel zijn.
Nu terugkijkend, kunnen we niet anders concluderen dan dat we wel erg veel tegelijkertijd wilden. Een andere rechtspersoon, een ander verdienmodel, een andere werkwijze en een ongebruikelijke positionering. Tegelijk kunnen we inmiddels vaststellen dat de oorspronkelijke uitgangspunten klopten. Maar dat het veel te lang heeft geduurd voor alles op z’n plek viel. We alle kinderziekten hadden overwonnen. Manifesto de soepel draaiende organisatie werd die het nu al een klein jaar is. We hebben veel fouten gemaakt en daar veel van geleerd. Waren we naïef? Wellicht moet je dat tot op zekere hoogte zijn om aan zo’n avontuur te beginnen.
Wat ging er allemaal mis? We zochten een scorebord waarin de relatie konden laten zien tussen zachte scores als persoonlijke groei, medewerkers- en klanttevredenheid, plezier in het werk en harde cijfers zoals kasstroom, omzet en winst. We dachten dat er allang zoiets was, omdat het zo voor de hand lag, en dat we dus zo’n instrument alleen maar qua look-and-feel zouden moeten aanpassen. Dat bleek niet zo te zijn. Nergens ter wereld was er zoiets, dus zijn we dat maar zelf gaan ontwikkelen. Dat heeft erg veel geld, tijd en aandacht gekost. Een andere tegenvaller was dat klanten in het begin de kat uit boom keken, Manifesto wel interessant vonden, maar toch nog even wilden afwachten. Ook het aantrekken van de juiste mensen ging niet van een leien dakje. Accountants die niet alleen in cijfers geïnteresseerd zijn, maar ook in de drijfveren van ondernemers liggen niet voor het oprapen. Zelfs het uitbesteden van de administratie bleek niet eenvoudig te zien. Aanbieders waren erg geïnteresseerd maar konden uiteindelijk niet waarmaken wat ze beloofden.
Al deze tegenslagen hebben we overwonnen. Zelfs het scorebord, het moeilijkste probleem waar we mee te dealen hadden, begint nu vorm te krijgen. In de aanloop naar de jongste crowdfunding die het eigen vermogen van Manifesto moet versterken, hebben we de positionering verder aangescherpt: Manifesto wil dé coach en accountant van alle betekenisvolle ondernemers in Nederland en België worden. Omdat de betekeniseconomie mede door de pandemie, nu eindelijk doorbreekt. Prominente economen, centrale bankdirecteuren (waaronder Klaas Knot), belangrijke adviesorganen van de overheid en zelfs de eerste regeringsleiders zich realiseren dat we dringend op een andere economie moeten overschakelen. Waar waarden centraal staan en geld van doel weer een middel wordt. Dat vergt nogal een andere aanpak van een accountant en wij zijn daar in de loop der jaren steeds meer in gespecialiseerd geraakt. […] Het aantal leden groeit nog steeds, maar door de corona crisis is een lager tempo dan bijvoorbeeld in 2019, maar de laatste weken begint het weer aanzienlijk aan te trekken. Wij willen graag uitbreiden naar bijvoorbeeld Rotterdam. Hiertoe zijn ook concrete plannen. Daarom zijn wij ook op zoek naar een zogenaamde Witte Raaf, accountants die op dezelfde manier in het leven staan als wij. Wij hebben deze groei nodig om in de toekomst volledig financieel duurzaam te kunnen zijn.’
Friedeberg ziet er geen kwaad in de nieuwste crowdfundingactie van Manifesto. ‘Hierdoor kunnen we de aflossingsverplichtingen sterk verlagen en het geld dat uit de cashflow vrijkomt investeren in de groei. Wij zijn ook volledig transparant in het verstrekken van gegevens, zodat (potentiele) investeerders een goede afweging kunnen maken. […] Overigens is het opschorten van aflossingsverplichtingen altijd in overleg gegaan met de crowdfunders. Bij GeldvoorElkaar kan dat niet rechtstreeks met de individuele crowdfunders, maar gaat dit via hun organisatie.’
Gevraagd om een reactie op de liquiditeitsproblemen meldt Friedeberg: ‘Er was inderdaad sprake van beperkte cashflow omdat wij tegelijkertijd aan het opbouwen waren en dus investeerden en moesten aflossen. Buiten de periode die je aanhaalt heeft Manifesto altijd aan haar verplichtingen kunnen voldoen. Zowel naar Rabobank, als de investeerders via CrowdAboutNow en GeldvoorElkaar. Tijdens de corona-periode hebben wij drie maanden uitstel van onze betalingsverplichtingen gekregen bij GeldvoorElkaar en tot eind 2020 bij de Rabobank. Dat was ook omdat sommige klanten/leden ook ons later betaalden dan we gewend waren. En wij zowel met onze vesting in Amsterdam als Brede verhuisd zijn. Nieuwe waarborgsommen moesten betalen nog voor de oude terug hadden gekregen. En de jongste crowdfundingscampagne moesten financieren. Manifesto heeft altijd aan haar renteverplichtingen voldaan. Eind 2019 was bij GeldvoorElkaar € 113.130 van de € 167.200 afgelost.’
Manifesto NL-Amsterdam-Breda (liquiditeits)prognose 2020-2021 v29 april 2020 (def)
MH
Geef een reactie