Er is een handvol Nederlandse accountantskantoren met veel agrarische klanten. ABAB, Countus, Alfa en Flynth zijn de grootste. Accountancy Vanmorgen spreekt met Lubbert van Dellen, marktdirecteur food&agri van Flynth. Wat doet de stikstofcrisis met agrarische accountants?
Hoe beleven jullie agrarische klanten het stikstofdebat?
‘Het praten zit de sector niet in de genen. Ze hebben het er maar liever niet over. Als ze er wel over praten, merk je veel woede en emotie. En daarna volgt vaak de ontkenning: het ligt niet alleen aan de agrarische sector, hoor je dan.’
Hoe ga je daar als accountant mee om?
‘In de eerste plaats door begrip te tonen. Voor Flynth is de sociale-emotionele rol op dit moment heel groot. We hebben veel meer klantcontact dan voorheen. Agrariërs bellen veel maar we zien elkaar ook meer. Wij kiezen geen partij, maar hebben juist de focus op de feiten, en zoeken nadrukkelijk de verbinding met beleidsbepalers en andere stakeholders op die items. Want het lost niets op om in emotie te blijven hangen. Er moeten oplossingen komen. Flynth ziet daarin een actieve rol voor zichzelf. Zo hebben we, samen met emeritus-hoogleraar, een brief geschreven aan minister Van der Wal. Maar we benaderen ook Kamerleden. Een aantal door hen gestelde vragen is rechtstreeks afkomstig van onze input.’
Wat stond er in jullie brief aan minister Van der Wal?
‘Dat ze de reductie van de stikstofuitstoot primair neerlegt bij veeboeren, terwijl industrie en mobiliteit – die beiden veel stikstof uitstoten – grotendeels buiten schot blijven. In die sectoren wordt daarbij ingezet op technologische innovaties om tot stikstofreductie te komen, terwijl de landbouw vooral het perspectief van bedrijfssluiting krijgt. In onze brief laten we zien dat er ook in veeteelt met technologische oplossingen nog veel stikstofreductie mogelijk is. Bovendien gaat de uitkoopregeling uit van de veronderstelling dat de in stallen geëmitteerde ammoniak in de omgeving van de stallen neerslaat. Die aanname is onjuist, zoals blijkt uit veel internationaal en nationaal onderzoek. Het overgrote deel van de ontstane ammoniak gaat als licht gas naar de bovenste luchtlagen en slaat niet in de directe nabijheid van de stal neer.’
Hoe heeft Van der Wal gereageerd op jullie brief?
‘Positief. Ze heeft op bepaalde onderdelen om meer input gevraagd.’
Wat kunnen jullie direct voor agrarische klanten doen? Hun toekomst is erg onzeker.
‘We praten over scenario’s. Zit je dicht bij een natuurgebied, dan is het misschien een optie om te verhuizen, desnoods naar het buitenland. Wat kun je aan innovatie doen? Wat is er mogelijk met ander voer? Is een aanpassing van de bedrijfsvoering mogelijk, bijvoorbeeld in de richting van biologische landbouw of aan het omvormen van je bedrijf tot zorgboerderij? En we praten over bedrijfsbeëindiging, maar dat deden we toch al. De agrarische sector is sterk vergrijsd. Het enige is dat boeren nu nadenken over versneld stoppen.’
Is het stikstofprobleem oplosbaar?
‘Dat denk ik wel. Het aantal boerenbedrijven neemt in Nederland al jaren af met 3 tot 5 procent per jaar af. Doe je niets, dan zit je binnen tien jaar op de gewenste reductie. Tot nu toe zagen we echter dat andere boeren de vrijgevallen ruimte opvullen, dat boerenbedrijven steeds groter worden. Die trend kan niet zo doorgaan, maar daar is de overheid al jaren mee bezig, onder meer door nauwelijks vergunningen af te geven voor het verder uitbreiden van veeteeltbedrijven.’
Als het aantal boeren afneemt, wat betekent dit dan voor de omzet van in landbouw gespecialiseerde kantoren als Flynth?
‘We hebben een marktaandeel in de agrarische sector van circa 40 procent. Het aantal boerenbedrijven in Nederland neemt al jaren af, maar dit zien we niet terug in onze omzet. Ook bij ons zien we stoppers onder klanten, maar er komen ook nieuwe agrarische klanten bij. Het boerenbedrijf is steeds complexer geworden en boeren hebben gespecialiseerde ondersteuning nodig. De omzet per agrarische klant stijgt dus en compenseert, samen met de nieuwe klanten, ruimschoots de stoppers.’
Hoe kan de huidige impasse in het stikstofdebat worden doorbroken?
‘Het zou goed zijn als boeren niet als oorzaak van het probleem worden gezien maar ook als oplossing. Om een voorbeeld te geven: je zou agrariërs kunnen belonen voor natuur- en landschapsdiensten. Als ze minder mest uitrijden, hebben ze minder opbrengst van hun land. Maar het komt de natuur ten goede. De politiek geeft 12 miljard aan natuurorganisaties voor landschapsbeheer terwijl die slechts 8 procent van het areaal beheren. Boeren hebben 40 procent van de grond in Nederland in bezit. Is het dan niet logisch om een klein stukje van die 12 miljard voor natuurorganisaties aan boeren te geven voor hun aandeel in beheer landelijk gebied?
Op dit moment staat de wereld in brand. Stikstof is nationaal probleem, maar de voedsel- en energiecrisis spelen op mondiaal niveau. Zowel op gebied van voedsel als energie kunnen boeren een deel van de oplossing zijn. De agrarische sector kan een bijdrage leveren aan de productie van biomethaan, er kan land worden vrijgemaakt voor de productie van zon- en windenergie, je kan CO2 in de bodem vastleggen. Ik ontken niet dat er een stikstofprobleem is. Ik pleit er alleen voor om met een bredere blik te kijken hoe je dit kan oplossen omdat de agrariërs ook nodig zijn als onderdeel van de oplossing van andere problemen.’
Geef een antwoord