Het ministerie van Buitenlandse Zaken had een Wob-verzoek tot openbaarmaking van een rapport van Grant Thornton over de stichting Mayday Rescue en de Witte Helmen niet integraal af mogen wijzen, oordeelde de rechtbank Amsterdam in juli vorig jaar. Toch blijft het ministerie sindsdien weigeren om delen van het accountantsrapport openbaar te maken, meldt de Volkskrant. Dat zou het functioneren van de Staat en de Nederlandse diplomatieke betrekkingen kunnen schaden, stelt BZK. Ook zou een rol spelen dat Grant Thornton zelf niet wil dat het rapport openbaar wordt gemaakt.
Mayday Rescue
De Amsterdamse stichting Mayday Rescue ontving ruim 100 miljoen euro donorgeld van Westerse overheden voor de reddingswerkers van de Witte Helmen in Syrië. De Witte Helmen ontvingen internationaal veel lof voor het redden van burgers uit het puin in Syrië. Mayday Rescue fungeerde tot eind 2019 als de Europese geldkas van de hulporganisatie. Ooprichter James Le Mesurier informeerde de donorlanden in november 2019 over financiële misstanden, waaronder een geval van fraude met 50.000 euro. Drie dagen later overleed de 48-jarige Britse hulpverlener na een val vanaf zijn appartement in Istanbul, de Turkse autoriteiten gingen uit van zelfdoding. Mayday Rescue ging daarna failliet. De Volkskrant berichtte uitgebreid over de kwestie.
Onderzoek accountants
Verschillende accountantskantoren deden onderzoek naar de financiële toestand bij de Amsterdamse stichting. Eerst BDO, later SMK Audit en uiteindelijk voerde Grant Thornton op verzoek van de donorlanden een forensisch onderzoek uit. De conclusie van Grant Thornton was opmerkelijk: bij Mayday Rescue was helemaal geen sprake van de door Le Mesurier gemelde malversatie met 50.000 dollar. Volgens de accountants berustte dat op een ‘misverstand’.
Oorzaken faillissement
De curator van de stichting kreeg in 2021 inzage in het accountantsrapport, valt in een recent faillissementsverslag te lezen. Op basis van het rapport en besprekingen met betrokkenen concludeert hij al in datzelfde jaar dat er diverse oorzaken van het faillissement zijn aan te wijzen, waaronder hoge maandelijkse overheadkosten, het niet geheel op orde zijn van de financiële boekhouding, het stopzetten van subsidies door de donorlanden en een geschil met een voormalige bestuurder. Als hoofdoorzaak wordt echter het overlijden van Mayday’s oprichter Le Mesurier aangemerkt, schrijft curator Doornhein in zijn verslag. ‘Het beeld dat tijdens de besprekingen naar voren kwam, was eenduidig; Stichting Mayday was het geesteskind van Le Mesurier en zonder hem was de stichting niet levensvatbaar. Zonder Le Mesurier was de Stichting Mayday ook minder goed geëquipeerd om oplossingen te bereiken voor onenigheden met donorlanden en voor (bijvoorbeeld) hoge (overhead)kosten.’
Geen fraude
‘Slechts twee van alle genoemde oorzaken van het faillissement dateren van vóór het overlijden van Le Mesurier’, schrijft de curator in het verslag, ‘namelijk de hoge maandelijkse overheadkosten en het niet geheel op orde zijn van de financiële boekhouding. De curator heeft deze oorzaken onderzocht. De hoge maandelijkse (overhead)kosten waren bekend bij de donorlanden. Omdat die kosten door hen ook waren geaccordeerd, betreft het geen omstandigheid die tot onbehoorlijk bestuur kan leiden.
Anders kan dat zijn voor de financiële boekhouding die niet op orde was. Van meerdere sleutelfiguren heeft de curator echter begrepen dat de boekhouding al van aanvang af, en dus voor langere tijd rommelig was. De curator begrijpt dat dit samenhangt met de aard van de stichting waarbij in oorlogsgebied werd gewerkt waarbij soms een onorthodoxe aanpak vereist was. Daarnaast ontbreekt een verband, laat staan bewijs dat de status van de boekhouding ook daadwerkelijk tot het faillissement heeft geleid. Verder is uit het onderzoek van Grant Thornton gebleken dat er geen sprake was van fraude (en/of misbruik van donorgelden) althans dat Grant Thornton die fraude niet heeft kunnen vaststellen.
Andere oorzaken zoals het stopzetten van de subsidies door donorlanden en het geschil met de heer Eleveld, waaronder het beslag op de bankrekening van failliet, hangen in grote mate samen met het overlijden van Le Mesurier en kunnen daarom niet “zomaar” worden aangemerkt als belangrijke oorzaken van het faillissement in de zin van artikel 2:248 lid 1 BW.
Het is daarom het oordeel van de curator en haar kantoorgenoot dat Stichting Mayday na het overlijden van Le Mesurier helaas niet (meer) levensvatbaar was, waardoor handelen van de opvolgende bestuurders niet als zelfstandige oorzaak van het faillissement aangemerkt kan worden. Hiermee wordt dit oorzaken- en het rechtmatigheidsonderzoek afgesloten.’
Strijd Volkskrant
Geen fraude dus, maar de Volkskrant blijft sindsdien niettemin strijd voeren om (delen van) het accountantsrapport van Grant Thornton openbaar te krijgen. De rechtbank Amsterdam oordeelde vorig jaar dat het ministerie van BZK wel degelijk delen van het rapport openbaar zou moeten maken. Het ministerie ging niet in hoger beroep maar deed vervolgens tien maanden lang niets met de uitspraak, meldt de krant in een recent artikel. ‘Pas toen een andere rechter een dwangsom oplegde die kon oplopen tot 15 duizend euro ontving de Volkskrant onlangs alsnog bericht uit Den Haag. Het ministerie houdt het inmiddels drie jaar oude accountantsrapport opnieuw integraal geheim.’
‘Openbaarmaking beschadigend’
Het ministerie stelt dat openbaarmaking van het accountantsrapport het ‘goed functioneren van de staat’ kan beschadigen, schrijft de krant. ‘Ook zou het vrijgeven van het onderzoek de diplomatieke betrekkingen van Nederland in gevaar brengen. Volgens Buitenlandse Zaken hebben andere betrokken landen ‘expliciet aangegeven’ dat het vrijgeven van het onderzoek de relaties met Nederland kan schaden. […] Het ministerie weegt ook mee dat de toenmalige advocaat van Mayday Rescue en het accountantskantoor zelf niet willen dat het rapport openbaar wordt gemaakt.’
De Volkskrant gaat opnieuw tegen het besluit van het ministerie in beroep.
MH
Accountant bracht ‘misbruik’ donorgeld aan het licht bij Nederlandse stichting achter Witte Helmen
Geef een reactie