Oxfam: ongelijkheid groeit door fiscaal beleid dat vermogens bevoordeelt

Vermogensgroei en fiscale belasting

In 2024 steeg het vermogen van miljardairs wereldwijd met $2 biljoen, wat neerkomt op $5,7 miljard per dag. Bijna 36% van dit vermogen is geërfd en grotendeels onbelast. Tegelijkertijd leeft bijna de helft van de wereldbevolking in armoede. Oxfam benadrukt dat deze ongelijke verdeling mede wordt veroorzaakt door belastingstelsels die rijkdom nauwelijks belasten, terwijl lagere inkomens disproportioneel worden belast. In Nederland bezit de rijkste 1% inmiddels 23% van het totale vermogen, voornamelijk in de vorm van aandelen en bedrijfsbezittingen.

Fiscale ongelijkheid in Nederland

Uit extra analyses blijkt dat bijna de helft van de 50 rijkste Nederlanders hun vermogen gedeeltelijk of volledig heeft geërfd. Daarbij profiteren zij van lage erfbelastingtarieven (maximaal 20% voor directe erfgenamen) en gunstige regelingen zoals de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Deze regeling, oorspronkelijk bedoeld om de continuïteit van bedrijven te waarborgen, stelt volgens Oxfam grote familiebedrijven in staat om vermogen vrijwel belastingvrij door te geven.

Oxfam wijst erop dat de Nederlandse regering al jaren worstelt met een juridisch houdbare en eerlijke vermogensbelasting. Tegelijkertijd betalen de rijkste Nederlanders gemiddeld slechts 20-30% belasting, terwijl werknemers een effectief tarief van rond de 40% dragen. Dit versterkt volgens de hulporganisatie de vermogensongelijkheid en ondermijnt het principe dat arbeid zou moeten lonen. 72% van de Nederlanders steunt daarom ook hogere belastingen voor superrijken.

‘Fiscale hervormingen noodzakelijk’

Oxfam Novib roept op tot een fundamentele herziening van het Nederlandse belastingstelsel. De belangrijkste voorstellen:

1. Permanente vermogensbelasting: Oplopende tarieven vanaf 2% op vermogens boven €2,3 miljoen. Dit kan jaarlijks minimaal €10 miljard opleveren.
2. Hervorming erfbelasting: Vrijstelling tot €100.000 voor directe erfgenamen, met tarieven tot 40% voor erven boven €2,3 miljoen.
3. Aanpassing BOR: Beperk deze regeling tot de oorspronkelijke doelstelling en belast familiebedrijven eerlijk.
4. Tegengaan belastingontwijking: Zorg dat Nederland niet langer een doorsluisparadijs is voor multinationals.

Volgens Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib, is een nieuw belastingstelsel nodig om economische ongelijkheid te verminderen. “Het is onvoorstelbaar dat we anno 2025 geen grip krijgen op ons belastingstelsel. Al jaren tolereren politici dat vermogenden geen eerlijke bijdrage leveren, terwijl gewone mensen de zwaarste lasten dragen. Eigenlijk is een geheel nieuw stelsel nodig, maar begin in elk geval met een simpele maar eerlijke vermogensbelasting, zwaardere heffingen op miljoenenerfenissen en het dichten van de sluiproutes voor multinationals.”

Het rapport is hier te vinden.