En dan ligt er ineens een rapport van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over werkdruk en werkomstandigheden in de accountancybranche. Waar ook MKB-accountants moeilijk aan voorbij kunnen. Een rapport waarvan de cijfertjes niet altijd kloppen. Maar gelukkig voegt het ministerie zelf al de nodige nuance toe: ‘het rapport is indicatief en niet representatief voor accountantskantoren.’
Van de CTA- en de MCA-rapporten kunnen we concluderen dat deze rapporten vooral de grotere kantoren en de audit-praktijk raken. Het rapport van de inspectie SZW mag in de gehele branche toch wel tot wat rode oortjes leiden. Er worden conclusies getrokken die tot diep in de organisaties van accountantskantoren raken. Op basis van 28 gecontroleerde kantoren met in totaal 3.000 werknemers trekt de inspectie een paar conclusies:
- 22 kantoren: aanpak werkdruk niet in orde;
- 9 kantoren: 103 overtredingen ongewenst gedrag;
- 13 kantoren: geen actuele Risico Inventarisatie & Evalutie (RI&E), plan van aanpak, onvoldoende toetsing door deskundigen of arbeidsinspectie;
- 2 kantoren: overtredingen agressie.
Branchebreed onderzoek
Allemaal zaken die je niet graag over je kantoor hoort. Het onderzoek is branchebreed. Van de 28 kantoren zijn er 19 aangesloten bij de SRA, 10 kantoren kleiner dan 20 werknemers. En 10 kantoren met tussen de 10 en 50 werknemers en 8 50+ kantoren. Dat maakt het dan weer een raar sommetje. Ik ga er dus maar vanuit dat de tweede groep niet het segment 10 tot 50 is maar 20 – 50 werknemers. En dan hopen we maar dat dit de enige onzorgvuldigheid in het rapport is.
Zeer verontrustend zijn natuurlijk de 103 overtredingen van ongewenst gedrag. Of zijn het 90 overtredingen? Lees de 4 pagina’s van het rapport er maar even op na. Pagina 2 van het rapport deelt ons mede: ‘9 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben in totaal 103 overtredingen ongewenst gedrag.’ Herhaling is de kracht van een boodschap. Dezelfde mededeling gaat 2 pagina’s verder in de rebound. Maar het zinnetje is dan toch net een tikkeltje anders: ‘9 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben in totaal 90 overtredingen ongewenst gedrag.’
Telfouten
Welke zin klopt? Onverlet: iedere uitkomst is fout! Of het nu gaat om 10, 90 of 103, er is maar een wenselijke uitkomst en dat is 0, zegge NUL! Waar het vooral om gaat is dat teveel kantoren geen beleid hebben ten aanzien van ongewenst gedrag en dat de RI&E ontbreekt. Goede zaak om kantoren daarop te wijzen. Uiteindelijk blijven er bij de 28 kantoren – na gesprekken met werkgevers en werknemers – 3 daadwerkelijke gevallen over van ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevenden. Ook hier geldt weer 3 = 3 te veel. Maar het is wel een long way from 103 of 90. Wat het daadwerkelijke getal dan ook mag zijn.
Wat de onderzoekers wel constateren is – en dat is een echte red flag voor de branche – ‘werknemers niet weten waar ze het moeten melden of omdat ze bang zijn voor gevolgen voor hun carrière.’
Werkdruk is een bekend issue in de branche. Lange dagen, veel uren, tijdsdruk, balans werk- en privé. Kortom, een gegeven dat ieder kantoor zich zou moeten aantrekken. Iedere professional binnen een kantoor, AA, RA, fiscalist, jurist, bedrijfseconoom hoeft immers niet veel moeite te doen om ergens anders binnen of buiten accountancy een andere, leuke, uitdagende, meer-in-balans, goedbetaalde baan te vinden. Kantoren buiten de Randstad roepen: ‘Kom bij ons, net zo leuk, minder werkdruk en wonen is hier veel ruimer en goedkoper.’
Knipperlichten
Maar wat moeten we nu met zo’n rapport? Mijn gedachte is: kijk even niet naar de cijfermatige onderbouwing. Die laat toch wel wat (hoe zullen we het noemen?) tikfoutjes/rekenfoutjes zien. Uiteindelijk is dat niet waar het om gaat. Grotere conclusie is dat er ook in accountancy wel een paar knipperlichten aan mogen gaan. Dat goede kantoren echt aandacht moeten hebben voor hun cultuur. Is er ruimte voor kritiek, ruimte voor balans werk-en-privé, zijn er regels en procedures waar medewerkers op kunnen vertrouwen wanneer het binnen hun kantoor fout gaat? Vragen en antwoorden die vragen om een spiegel. Een spiegel voor het kantoor, partners, leidinggevenden. Zie ik mijn fouten, onze fouten? Is er ruimte voor kritiek? Is er een vangnet en zijn er maatregelen en procedures wanneer het toch onverhoopt fout gaat?Is er een adequaat ‘niet-pluis-gevoel? Kritische attitude waar nodig richting je klant maar ook richting je eigen organisatie. Dat is de boodschap. En dan citeren we toch maar weer even: ‘Het beeld is indicatief en niet representatief voor accountantskantoren.’
FH
Komt uit dit rapport hetzelfde cultuuraspect naar voren als in de andere rapporten werd geconstateerd, namelijk: het gebrek aan reflectie op het eigen gedrag? Wordt er niet te vaak gedacht: alles loopt goed en wij doen alles goed? Kortom: een cultuuromslag (die uiteraard met heel veel moeite gepaard zal gaan en, bovendien, ook de nodige tijd zal vergen) is noodzakelijk. Bovendien geldt hier ook nog eens bij: hoe eerder er mee gestart wordt hoe beter, omdat er al veel te veel tijd verloren is gegaan.