Zondag, 8 maart, was het internationale vrouwendag. In de accountancysector domineert echter nog steeds de man, zeker in de top. Yvette Taminiau, assistant professor Strategic Management aan de Vrije Universiteit (VU), doet al jaren onderzoek naar deze patronen. Zij voorspelt mooie tijden voor de vrouwelijke accountant en staaft dat met onderzoek.
Diversiteit is belangrijk voor het goed functioneren van teams en belangrijk voor het besluitvormingsproces doordat meer gezichtspunten worden meegenomen, stelt Taminiau als eerste. ‘De klanten van accountants willen ook steeds vaker een divers accountantsteam zien. Dat krijg ik althans terug van de kantoren waar ik mee samenwerk. Met een gemengd team maak je een betere indruk.’
Je doet al lang onderzoek op het terrein van accountancy en diversiteit. Wat valt daarin op?
‘Ik heb in 2011 onderzoek gedaan naar verschillen tussen mannen en vrouwen in het onderhouden van informele klantrelaties. Dat is gedaan op basis van 250 interviews met mannelijke en vrouwelijke partners uit de consultancy en accountancy. Daaruit blijkt dat mannelijke accountants de meeste aandacht en tijd geven aan grote klanten, dat ze vaker naar meer luxe settings zoals dure restaurants gaan en indruk proberen te maken. Vrouwen zijn voorzichtiger, attenter en geven meer aandacht aan kleine persoonlijke dingen. Vrouwen willen klanten vooral laten zien dat ze inhoudelijk sterk zijn. Terwijl de mannen meer proberen te investeren in de klik, de bonding, de diepere laag.
‘Klanten trakteren op dure etentjes of het organiseren van exclusieve client-events is inmiddels uit de mode sinds de financiële crisis en diverse integriteitskwesties. Compliance-afdelingen letten hier steeds strenger op. Wat dat betreft past de vrouwelijke stijl meer bij wat nu gevraagd wordt en dat is goed nieuws voor vrouwen. Je ziet ook dat door de impact van de recente rapporten, onder andere van de AFM, kwaliteit echt leidend wordt en naar mijn verwachting belangrijker zal worden bij het maken van promotie. Vrouwen zijn vaak heel inhoudelijk gedreven, de nieuwe focus op kwaliteit kan een boost geven om vrouwelijke experts meer naar voren te schuiven.’
Veel vrouwen haken nu nog af voordat ze de top van de accountancy bereiken. Waarom is dat?
‘Binnen de accountancy wordt de overgang naar manager als abrupt ervaren, ook door mannen. Maar mannen groeien toch vaker door. Uit een masterthesis (2016) die ik heb begeleid, kwamen dezelfde resultaten als uit een Engels onderzoek uit 2006 over verwachtingen van mannen en vrouwen over carrièremogelijkheden bij een van de Big 4. Namelijk: de mannelijke cultuur die is gericht op competitie en prestatie is een lastige om te veranderen. Om promotie te maken moet men zichtbaar zijn, als men in deeltijd gaat werken is men niet toegewijd en geen teamplayer. Volledige beschikbaarheid voor de klant is ook nodig. Dat leidt tot een vicieuze cirkel. Uit ons onderzoek bleek ook dat jonge mannen verwachten dat zij straks wel een vrouw hebben die privé de zaak opvangt. Vrouwen hebben die verwachting niet.’
Ook in veel andere sectoren bereiken vrouwen de top niet. Wat is er zo specifiek aan de accountancysector?
‘Zeker: een aantal zaken is maatschappelijk te verklaren: Nederlandse vrouwen denken nog vaak dat fulltime werken betekent dat je geen goede moeder bent. Ook zijn vrouwen in het algemeen wat bescheidener, hoeven niet zo nodig op de voorgrond, zijn ook kritischer op zichzelf en hebben vaak een minder groot zakelijk netwerk.
‘Maar specifiek voor accountants is wel de hoge werkdruk en de piekbelasting. Vrouwen denken dat de zware baan niet te combineren valt met een gezin en gaan dan werken bij een van de klanten (met minder pieken) of bij een kleiner kantoor. In die piekmaanden, januari en februari, wordt er vaak zeven dagen per week gewerkt. Vanuit de organisatie zou dit naar mijn mening beter te regelen zijn voor medewerkers met kinderen. Het is immers voorspelbaar, je weet dat het komt. Waarom hebben firma’s geen crèche, of vliegen ze geen nanny in?
‘Tegelijkertijd zie je IT-ontwikkelingen die wellicht gaan zorgen voor ‘continuous auditing’. Daardoor zou de stress in het eerste deel van het jaar wat af kunnen nemen.’
Van welke sector zou de accountancy kunnen leren?
‘We hebben vanuit de VU heel veel interviewmateriaal verzameld met topvrouwen uit verschillende sectoren. De rechtspraak is daarbij een interessant voorbeeld, je ziet veel vrouwelijke presidenten bij de Nederlandse rechtbanken en hoven. Je kunt daar heel goed in deeltijd werken doordat je veel meer kunt plannen en niet constant voor een klant bereikbaar hoeft te zijn. Dat is in de accountancy lastiger. Maar ook kun je in de rechtspraak later carrière maken. Je kunt je namelijk afvragen waarom de doorstroom naar de top per se moet gebeuren tussen je 30 en je 40ste terwijl dat juist de periode is waarin de meeste vrouwen kinderen krijgen. Bij de rechtspraak is er meer tijd en zijn er meer mogelijkheden om het rustiger aan te doen. Je kan je afvragen: waarom die haast? Vooral nu mensen ouder worden en langer blijven werken. Daar zou de accountancy iets aan kunnen doen.’
Welk onderzoek kunnen we nog van jou verwachten?
‘Samen met mijn collega Christine Teelken ben ik bezig met een project waarin twee van de Big4-kantoren met ons samenwerken om verder te kijken naar de precieze redenen voor vertrek van vrouwen op verschillende niveaus. Is het inderdaad de werkdruk, het gebrek aan work-life balance? Is het de mannelijke cultuur? Ik denk verder dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar millennials. Wat nu als blijkt dat niet alleen vrouwen maar ook jonge talentvolle mannen geen aspiratie hebben om partner te worden en mee te doen met de up-or out partnerstructuur? Dan hebben kantoren echt een probleem.’
Yvette Taminiau geeft een sessie over dit onderwerp tijdens de online AV-Week. Inschrijven kan hier.
Geef een reactie