ABN Amro is met het OM een boete van € 480 miljoen overeengekomen voor het jarenlang en structureel overtreden van anti-witwaswet Wwft. Tegen drie ex-bestuursleden loopt nog een strafonderzoek.
Volgens het OM heeft de bank hiermee verantwoording afgelegd voor het plegen van de door het OM geconstateerde strafbare feiten. Er loopt nog een strafrechtelijk onderzoek naar drie voormalige bestuursleden. Als systeembank loopt ABN Amro wezenlijke risico’s op betrokkenheid bij witwassen en terrorismefinanciering, aldus het OM. ‘Doordat ABN Amro ernstig tekortgeschoten is in de naleving van de Wwft hebben verschillende klanten die criminele activiteiten ontplooiden langdurig misbruik kunnen maken van de rekeningen en diensten van ABN Amro. Volgens het OM had ABN Amro moeten zien dat bepaalde geldstromen die via de bankrekeningen van ABN Amro liepen, mogelijk afkomstig waren uit misdrijf. De bank heeft hiertegen onvoldoende actie ondernomen.’
Meerdere onderzoeken
De overtredingen zijn geconstateerd in een lange periode waarin meerdere onderzoeken zijn uitgevoerd voor DNB. ‘Deze overtredingen bleken ernstig en verwijtbaar en DNB trad ook meerdere keren handhavend op. Daarnaast ontving de Fiod ten aanzien van tientallen klanten concrete signalen en aanwijzingen dat ABN Amro met betrekking tot die klanten mogelijk tekortgeschoten was in de uitoefening van haar poortwachtersfunctie. Naar aanleiding van deze bevindingen is in de tweede helft van 2019 het strafrechtelijk onderzoek door de Fiod gestart onder leiding van het Functioneel Parket en het Landelijk Parket.’
Ontbrekende documenten en controles
Uit dat onderzoek is gebleken dat bij elk van de vier bedrijfsonderdelen klantgegevens of documenten ontbraken of dat de herkomst van gegevens in klantdossiers onduidelijk was. Ook is cliëntenonderzoek niet naar behoren uitgevoerd. ‘Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat ABN Amro aan een groot deel van haar klanten op onjuiste wijze een risicoclassificatie heeft toegekend. Zo is gebleken dat ABN Amro ten aanzien van circa 5,5 miljoen ‘Mass Retail’-klanten de kernbepalingen van de Wwft niet heeft nageleefd.’ Die klanten werden op basis van een automatische controle van identiteitsgegevens, zonder adequate risicoanalyse, ingedeeld in de laagste risicocategorie ’00 neutraal’: dat betekent dat de bank voor deze klanten structureel met onvoldoende diepgang cliëntenonderzoek uitvoerde. Ook is het verwachte gebruik van contant geld onvoldoende is meegenomen bij het vaststellen van het risicoprofiel en de risicoclassificatie van het grootste deel van de klanten.
Ook de periodieke controles schoten tekort; zo waren er op verschillende momenten grote werkvoorraden bij het uitvoeren van herbeoordelingen. Verder zijn meldingen uit het transactiemonitoringsysteem onvoldoende opgevolgd. ‘Het transactiemonitoringsysteem genereerde structureel meer alerts dan de medewerkers konden afhandelen.’ Dat leidde tot te laat (of helemaal niet) melden van ongebruikelijke transacties bij de FIU.
Signalen wel gekregen, maar genegeerd
Het OM weet niet hoeveel signalen van witwassen hierdoor zijn gemist, maar houdt het op een ‘zeer aanzienlijk’ aantal. Zeker is wel dat de bank diverse signalen heeft ontvangen over specifieke klanten die een vermoeden van witwassen hadden moeten opleveren. ‘Te denken valt bijvoorbeeld aan afwijkende transacties die niet passen bij de aard van de bedrijfsactiviteiten, onduidelijke verklaringen met betrekking tot de herkomst van gelden, witwassignalen met betrekking tot klanten uit openbare bronnen, alerts uit het transactiemonitoringsysteem en hoge contante stortingen. ABN Amro bleek bij herhaling niet in staat die signalen effectief bij elkaar te brengen en daarop adequaat te acteren.’ Daarom krijgt de bank ook het verwijt van schuldwitwassen.
Vaak geen of te late melding
Het OM geeft het voorbeeld van een klant met de laagste risicoclassificatie die voor 49 van zijn vennootschappen tussen 2014 en 2018 in totaal 192 bankrekeningen heeft geopend, waarvan het merendeel inactief was. Door fiscale fraude kreeg de klant twee ton op zijn ABN Amro-rekeningen gestort en dat bedrag werd na doorstorting naar de privérekening uitgegeven. Pas het strafrechtelijk onderzoek naar de klant was aanleiding om de rekeningen tegen het licht te houden. Voorbeelden zijn er ook van een gokverslaafde die ongezien € 4,3 miljoen van zijn werkgever doorsluisde naar zijn privérekening en van een corruptiezaak rond twee bedrijven die al sinds 2015 bekend was in de media, maar pas in 2019 voor ABN Amro aanleiding was om eens een melding bij de FIU te doen.
Voorts benoemt het OM nog een zakelijke klant die bij btw-carrouselfraude betrokken was. Van de bedrijfsrekening werd in twee jaar bijna € 17,5 miljoen gepind met 17 bankpassen. Daar kwam ABN Amro wel snel in actie: er werd een melding gedaan bij de FIU. Maar toen die aangaf dat het om verdachte transacties ging, bleef het dossier liggen. De bank vond het ook geen probleem om een sinds 1995 bekende seriefraudeur in 2014 weer een rekening te laten openen waar vervolgens voor miljoenen aan dubieuze transacties op werden gedaan.
Verdacht, maar (nog) niet vervolgd
De drie voormalige bestuursleden worden verdacht van het feitelijk leidinggeven aan het overtreden van de Wwft. ‘Dit betekent nog niet dat zij ook vervolgd zullen gaan worden door het OM. Het OM gaat nader onderzoeken of er voldoende bewijs is dat zij daadwerkelijk strafbare feiten hebben gepleegd. Als dat onderzoek is afgerond, zal een beslissing over de bewijsbaarheid en de afdoening volgen.’
De boete bestaat uit een geldboete van € 300 miljoen en ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel ter hoogte van € 180 miljoen. De bank hoeft niet voor de rechter te komen wegens schuldwitwassen: ‘Gelet op de omstandigheden is een transactie volgens het OM effectiever dan een rechtsgang.’ Het wederrechtelijk verkregen voordeel heeft het OM berekend door uit te gaan van de personeelskosten die de bank had moeten maken om in voldoende mate aan de Wwft te voldoen.
Lagere boete dan voor ING
De boete voor ABN Amro is minder hoog dan die voor ING enkele jaren geleden: die moest toen € 775 miljoen betalen voor het overtreden van de Wwft. Een strafrechtelijk onderzoek blijft die bank bespaard, maar voormalig topman Ralph Hamers zal wel worden vervolgd.
Geef een antwoord