Grip op je belastingpositie: het belang van fiscale kengetallen 

Fiscale kengetallen zijn als het ware het kompas voor je belastingpositie. Ze geven inzicht in hoe je onderneming scoort op belangrijke belasting­indicatoren, zoals de verhouding tussen winst en belastingdruk, de benutting van aftrekposten en de opbouw van fiscale reserves. Door deze kengetallen regelmatig te analyseren, krijg je beter inzicht en kun je proactief sturen. Of je nu een startende zzp’er bent of een doorgewinterde ondernemer, wie zijn belastingpositie kent, is  
altijd een stap voor. 

Wat zijn fiscale kengetallen? 

Fiscale kengetallen zijn financiële ratio’s die worden gebruikt om inzicht te krijgen in de belastingpositie, winstgevendheid, liquiditeit en solvabiliteit van een onderneming. Ze worden doorgaans berekend op basis van gegevens uit de jaarrekening en de fiscale aangifte, zoals de winst-en-verliesrekening en de balans. In tegenstelling tot reguliere financiële kengetallen richten fiscale kengetallen zich erop cijfers te analyseren vanuit fiscaal oogpunt. Dit betekent dat fiscale correcties, aftrekposten en bijzondere belastingregels kunnen worden meegenomen in de berekening en interpretatie. 

Waarom zijn fiscale kengetallen belangrijk? 

Fiscale kengetallen hebben verschillende functies en voordelen: 

• Fiscaal inzicht. Ze geven inzicht in de belastingdruk, hoe fiscale regelingen worden benut en de fiscale positie van de onderneming. 

• Vergelijking. Ze maken het mogelijk prestaties te vergelijken van verschillende jaren of met andere ondernemingen binnen dezelfde branche. 

• Signaalfunctie. Afwijkende waarden kunnen duiden op risico’s zoals belastingontwijking, liquiditeitsproblemen of onjuiste aangiften. 

• Controle-instrument. De Belastingdienst gebruikt kengetallen als controlemiddel om bedrijven te beoordelen en eventueel nader onderzoek te doen. 

• Financieel management. Ze helpen onder­nemers beleidsbeslissingen te nemen op basis van hun fiscale situatie. 

Fiscale kengetallen geven inzicht in belastingdruk, fiscale optimalisatie en ruimte voor planning.  
Ze helpen bij het nemen van beslissingen over investeringen, loonstructuur of rechtsvormkeuze. 

Waarbij kunnen (fiscale) kengetallen helpen? 

Fiscale kengetallen kunnen op verschillende manieren behulpzaam zijn. We noemen een aantal toepassingen. 

1. Financiële analyse en planning 

Fiscale kengetallen kunnen helpen inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van de onderneming. Ze helpen onderbouwde beslissingen te nemen over investeringen, financiering en kostenbeheersing. 

2. Belastingaangifte en -optimalisatie 

Fiscale kengetallen kunnen dienen als controlemiddel bij het opstellen van de aangifte inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. Door kengetallen te analyseren kunnen mogelijkheden tot belastingbesparing worden geïdentificeerd. Bijvoorbeeld investeringen plannen waarbij de investeringsaftrek optimaal wordt benut. 

3. Vergelijking met branchegemiddelden 

Ondernemers kunnen hun prestaties vergelijken met gemiddelden binnen hun sector, om te zien waar verbetering mogelijk is. Grote afwijkingen van branchegemiddelden kunnen aanleiding zijn voor vragen of controles van de Belastingdienst. 

4. Kredietwaardigheid en financiering 

Banken en investeerders kunnen fiscale kengetallen gebruiken om te bepalen of een onder­neming in aanmerking komt voor een lening of financiering. Ze helpen de kans in te schatten of een onderneming in de toekomst financieel kan blijven voortbestaan. 

5. Interne bedrijfsvoering 

Ondernemers kunnen kengetallen gebruiken als stuurinformatie om bijvoorbeeld marges te verbeteren of kosten te verlagen. Ze zijn nuttig bij het opstellen van begrotingen en financiële prognoses. 

Algemene kengetallen 

De algemene kengetallen zullen de meeste ondernemers wel bekend zijn. We noemen onder andere: 

• Winstmarge: nettowinst/omzet. Laat zien welk percentage van de omzet als winst overblijft. 

• Bruto winstmarge: (omzet-inkoopwaarde)/omzet. Geeft de brutowinst in verhouding tot de omzet. 

• Rentabiliteit eigen vermogen (REV): nettowinst/gemiddeld eigen vermogen. Toont het rendement voor de eigenaar. 

• Solvabiliteit: eigen vermogen/totaal vermogen. Laat zien in hoeverre een bedrijf is gefinancierd met eigen middelen. 

• Liquiditeit (current ratio): vlottende activa/kortlopende schulden. Meet of het bedrijf kan voldoen aan zijn kortlopende verplichtingen. 

• Omzet per medewerker: omzet/aantal werk­nemers. Geeft aan hoe productief een onderneming is. 

Specifieke kengetallen 

Een aantal meer specifiek fiscale kengetallen zijn: 

• Fiscale winst: bedrijfsopbrengsten-aftrekbare bedrijfskosten. Geeft aan wat de winst is waarover belasting wordt geheven. 

• Vennootschapsbelastingdruk (VPB-druk): (betaalde VPB/fiscale winst vóór belasting) ×100 procent. Laat zien welk percentage van de fiscale winst naar belasting gaat. 

• Effectieve belastingdruk: (betaalde belasting/commerciële winst)×100 procent. Toont het werkelijke belastingpercentage op je winst (inclusief eventuele fiscale voordelen). 

• Afschrijvingspercentage: (afschrijvingskosten/boekwaarde activa)×100%. Geeft inzicht in hoe fiscaal je investeringen worden afgeschreven. 

• Fiscale eenheidsstructuur. Niet een cijfer, maar een kenmerk: zijn meerdere bv’s samengevoegd voor de vennootschapsbelasting? Dit is vaak belangrijk in verband met verliesverrekening en interne verrekeningen. 

• Loonkosten t.o.v. omzet (DGA-loon): (DGA-loon/omzet)×100 procent. Handig voor discussie met Belastingdienst over ‘gebruikelijk loon’. 

• Belastinglatentie (uitgestelde belastingen). Geeft inzicht in toekomstige belastingverplichtingen (bijvoorbeeld bij fiscale reserves of stille reserves). 

• Omzetbelastingpositie (btw). Balanspositie of openstaand saldo bij de fiscus (bijv. te ontvangen of te betalen btw). Kan ook worden berekend als percentage van de omzet. 

• Investeringsaftrek (KIA, MIA, EIA). Percentage van investeringen dat je mag aftrekken van je winst. Belangrijk voor fiscale planning bij investeringen. 

• Loonheffingen, zoals: 

– Totaal loonheffing/brutoloon. Laat zien hoeveel er van het brutoloon naar loonheffingen gaat. 

– Loonbelasting/premie volksverzekeringen/brutoloon. Geeft het aandeel van LB/PVV in het brutoloon aan. 

– Premies werknemersverzekeringen/brutoloon. Laat zien hoeveel er wordt afgedragen voor WW, WAO/WIA, enzovoort. Belangrijk bij sectorindeling, want premies verschillen per sector. 

– Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw)/brutoloon. Toont het percentage dat de werkgever afdraagt voor de Zvw. Nagaan of het juiste percentage wordt toegepast (jaarlijks vastgesteld door de overheid). 

– Totale loonkosten/brutoloon. Verhouding tussen alle kosten van de werkgever (inclusief premies) en het brutoloon. Inzicht in de werkelijke kostprijs van arbeid. 

Voorbeeld 

Om het wat handen en voeten te geven hierbij een voorbeeld aan de hand van een fictieve bv. We gaan uit van een situatie waarin een ondernemer een jaarrekening heeft opgesteld en er enkele fiscale correcties zijn toegepast. 

Berekening enige fiscale kengetallen 

Fiscale winst 

Berekening: 150.000 (commerciële winst)-10.000 (correctie) is een fiscale winst van € 140.000. 

Vennootschapsbelastingdruk (VPB-druk) 

Berekening: (26.600/140.000)×100 procent is een VPB–druk van 19 procent. 

Effectieve belastingdruk (op commerciële winst) 

Berekening: (26.600/150.000)×100 procent geeft een effectieve belastingdruk van 18 procent. 

Afschrijvingspercentage 

Stel dat de boekwaarde van de activa begin jaar = € 300.000. Berekening: (30.000/300.000)×100 procent geeft een afschrijvingspercentage van 10 procent. Terzijde zij opgemerkt dat de fiscale afschrijving per jaar maximaal 20 procent op de aanschafkosten van het bedrijfsmiddel is. Voor goodwill geldt een percentage van maximaal 10 procent. 

DGA-loon t.o.v. omzet 

Berekening: (56.000/500.000)×100 procent. Het DGA loon is in dit geval 11 procent van de omzet. 

Investeringsaftrek (KIA) 

In dit voorbeeld leidt dit tot €4.200 extra aftrek op de fiscale winst en dit is in dit voorbeeld verwerkt in de fiscale winst. 

Btw-positie 

In dit voorbeeld is de te betalen btw per jaar: €20.000. Berekening: (20.000/500.000)×100 procent geeft btw als  procent van omzet van 4 procent. Van belang is ook, welke btw-belastingschulden er nog op de balans staan. Zijn de suppleties (tijdig) ingediend? 

Voor wat betreft de loonheffingen kunnen we het voorbeeld als volgt aanvullen, waarbij we uitgaan van de volgende gegevens: 

• DGA is de enige werknemer 

• Brutoloon DGA: €56.000 

• Loonbelasting/premie volksverzekeringen (LB/PVV): €18.200 

• Premies werknemersverzekeringen: € 5.040 

• Inkomensafhankelijke bijdrage Zvw: € 2.408 

• Totale loonkosten: € 81.648 

Berekening loonheffings­kengetallen 2025 

Totaal loonheffing/brutoloon 

Berekening: (18.200+5.040+2.408)/56.000×100 procent is een totale loonheffing van 45,8 procent. 

Loonbelasting/premievolksverzekeringen/brutoloon 

Berekening: 18.200/56.000×100 procent is een percentage van 32,5 procent. 

Premies werknemersverzekeringen/brutoloon 

Berekening: 5.040/56.000×100 procent is een percentage van 9,0 procent. 

Zvw-bijdrage/brutoloon 

Berekening: 2.408/56.000×100 procent is een percentage van 4,3 procent. 

Totale loonkosten/brutoloon 

Berekening: 81.648/56.000×100 procent is een loonkostenratio van 145,6 procent. 

Tot slot 

De kunst is niet alleen kengetallen te berekenen om de kengetallen, maar om de kengetallen te selecteren die relevant zijn als hulpmiddel voor jouw onderneming om inzicht te krijgen en zo goede besluiten te kunnen nemen. 

Tekst: Andor Valkenburg

---

Deze bijdrage komt uit Accountancy Vanmorgen met als thema ICT en kengetallen. Dit magazine is verschenen in Juli 2025. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av2-2025-ict-en-kengetallen