De kogel is door de kerk. De VAR-verklaring (Verklaring Arbeids Relatie) wordt vervangen door de modelovereenkomst. Waar eerst ZZP’ers elk jaar een nieuwe VAR-verklaring dienden aan te vragen, wordt binnenkort tussen opdrachtgever en ZZP’er een modelovereenkomst voor vijf jaar getekend. Welke haken en ogen zitten eraan en waar moet je attent op zijn? In dit blog schets ik mijn mening over deze verandering.
Jan is timmerman en werkt al enkele jaren als ZZP’er (zelfstandige zonder personeel). Hij verhuurt zich vaak aan bouwbedrijven en helpt bij bouw van woningen. Verder doet hij klussen bij particulieren. Soms werkt hij een deel van het jaar achter elkaar voor maar één opdrachtgever en gebruikt materiaal en gereedschappen die op de bouwplaats aanwezig zijn. Jan levert altijd netjes zijn VAR-verklaring in en is ondernemer. Of toch niet?
Arbeidsrelatie opdrachtgever en opdrachtnemer
De VAR is in 2005 geïntroduceerd. Een VAR-Verklaring is een verklaring van de Belastingdienst over de arbeidsrelatie tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer. Met deze verklaring weet de opdrachtgever of hij belasting en premies moet inhouden op de vergoeding van de ondernemer. Uiteindelijk kwam het erop neer dat de ondernemer jaarlijks de VAR-verklaring moest aanvragen. Aan de hand van de antwoorden die hij op het aanvraagformulier gaf, kreeg hij een VAR-verklaring uitgereikt. Er waren vier smaken.
Omdat er nauwelijks controle was, werden vragen nogal eens ‘fiscaal wenselijk’ ingevuld. (Vrijwel) alle zelfstandigen willen immers graag als dusdanig aangemerkt worden en hebben, om voor een opdrachtgever te kunnen werken, feitelijk een VAR-wuo (winst uit onderneming) of soms VAR-row (resultaat overige werkzaamheden) nodig. Door eenvoudig de vragen sociaal gewenst in te vullen, kon hij de VAR-verklaring krijgen die hierbij paste.
De VAR kon je meesturen, in sommige gevallen was het vereist, naar een opdrachtgever om onderling duidelijkheid te verschaffen over de zelfstandigheid van de ZZP-er die ingehuurd werd of wordt. De belangrijkste reden: de opdrachtgever wilde geen risico lopen. De VAR was overigens niet verplicht om aan te vragen.
Waarom einde VAR-verklaring?
Ik werd niet gelukkig van de VAR en vond het een beetje een farce. Dat vonden meer mensen. Een VAR-verklaring was feitelijk een lege huls, die alleen iets moest ondersteunen wat gewenst werd. Er werd vaak gezegd: ‘Als je maar een VAR hebt, dan heb je alles geregeld en kan er niets meer fout gaan.’ Maar dat was feitelijk niet zo omdat de VAR-verklaring aan de opdrachtnemer geen zekerheid bood.
De echte redenen die worden aangevoerd, is dat de zorgen door de overheid werden gezien: de VAR bood schijnzekerheid en was in hun ogen met name nadelig voor de ZZP’er zelf, vaak de zwakkere partij. Dit omdat in sommige gevallen de ZZP’er gedwongen wordt door zijn opdrachtgever om als ZZP’er te werken, en een ZZP’er soms heel graag wil werken voor een grote(re) opdrachtgever en dan vaak ongewild de voorwaarden slikt van die opdrachtgever. Daarnaast was handhaving moeilijk. Zoals ik al betoogde, werden er veel fiscaal gewenst aangevraagd, maar het was vaak moeilijk dit te controleren. Er werden immers ruim vijfhonderd duizend verklaringen per jaar aangevraagd.
Modelovereenkomst
De ‘modelovereenkomst’ is in de ogen van de fiscus dé oplossing van de hiervoor genoemde problemen. Als onderliggende wet ligt de ‘Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties’ (DBA). Uiteindelijk komt het erop neer dat opdrachtnemer en opdrachtgever samen een overeenkomst maken waar ze zich samen aan zullen houden. De modelovereenkomst is een door de fiscus goedgekeurde overeenkomst zodat zij vooraf beoordelen of er sprake is van een dienstbetrekking of niet. Door de strikte voorwaarden denkt de fiscus dat ze beter kunnen handhaven en de schijnzekerheid kunnen opheffen.
De modelovereenkomst kan ingedeeld worden in een drietal groepen overeenkomsten*:
- Algemene modelovereenkomsten;
- Voorbeeldovereenkomsten voor branches en beroepsgroepen;
- Individuele overeenkomsten.
Hoe werkt het?
Opdrachtgever en opdrachtnemer ‘kiezen’ uit een van de reeds goedgekeurde overeenkomsten, of bij afwijkende afspraken, werkzaamheden of wat dan ook, vragen ze goedkeuring om eigen overeenkomst op te stellen. Er kan eenvoudigweg worden verwezen naar de modelovereenkomst (registratienummer fiscus) waaronder wordt gewerkt. Het is voldoende om dit vast te leggen in de opdrachtbevestiging of een email. En dit geldt voor een periode van 5 jaar.
Volgens de fiscus is dit een besparing van de administratieve lasten, omdat de VAR ieder jaar aangevraagd moest worden. De modelovereenkomst moet je wel voor iedere soort opdracht, met iedere opdrachtgever afspreken en ik sluit niet uit dat de verschillende opdrachtgevers hun eigen wensen hebben waardoor het juist méér tijd gaat kosten. De besparing van administratieve lasten? Daar geloof ik niet in!
Risico’s en minpunten
Zijn die er? Absoluut! Een opdrachtgever is niet automatisch gevrijwaard van naheffing loonheffing, een kleine formele fout kan al vervelend uitpakken. Let dus goed op de juiste verwijzing en teksten. De Belastingdienst heeft meer mogelijkheden om na te heffen en om dat te gaan verhalen. Mijn verwachting is dat ze dat ook zeker gaan doen. Een van de redenen was immers: handhaving. De risico’s nemen dus toe voor met name de opdrachtgever. Het goed houden aan modelovereenkomsten of het laten toetsen ervan is mijn devies!
Volgens de belastingdienst geeft de modelovereenkomst helderheid. Ik betwijfel dit en wel om het feit dat er eenvoudig misverstanden kunnen ontstaan over de handhaving van de voorwaarden. Jan de timmerman uit het voorbeeld, moet namelijk volgens de modelovereenkomst zijn eigen gereedschap en materieel gebruiken. En daar moet hij zich wel aan houden. Hetzelfde geldt in het beroepsgoederenvervoer.
Uiteindelijk neemt het risico toe en zijn alle aanpassingen op de standaard een potentieel risico. Ik zie hier het eerder genoemde minpunt van toename van de administratieve lasten toch om de hoek kijken.
Een pluspunt wat genoemd mag worden: het is niet verplicht zodra ondernemerschap vanzelfsprekend is, en een ondernemer is verzekerd voor werknemersverzekeringen als er alsnog wordt nageheven.
Onhandige oplossing
Resumé: ik vind de nieuwe oplossing geen verbetering! Naar mijn mening zijn er andere en betere oplossingen die we nog beter in het belastingstelsel moeten verweven. Het belastingstelsel moet ingrijpend herzien worden, waarbij dit een onderdeel moet zijn. Het toegenomen risico richting opdrachtgevers vind ik onaanvaardbaar en ongewenst.
Mijn oproep is dan ook om bij jullie klanten goed te letten of er wel verwezen wordt in de gemaakte afspraken naar de modelovereenkomst, of de teksten als deze worden overgenomen wel conform de gepubliceerde teksten zijn én last but not least: of wel gewerkt wordt conform de afspraken. Om te eindigen met Jan de timmerman. Gebruikt Jan daadwerkelijk zijn eigen gereedschap en materieel of gebruikt hij alle materieel van de opdrachtgever? Dat laatste zou namelijk niet mogen…
Door: Henry van Hattem
Dit artikel verscheen eerder op blogs.twinfield.nl/administratiekantoor/author/henry-van-hattem
Geef een antwoord