Niet-financieel rapporteren is in opkomst. Maar hoe bruikbaar zijn de huidige modellen voor mkb-accountants? Usha Ganga van Centrum Meervoudige Waardecreatie geeft inzicht in de stand van zaken. ‘Over een paar jaar is deze dienstverlening volwassen.’
Gisteren lanceerden zes dienstverleners, waaronder accountantskantoor Grant Thornton het Purpose Accounting Collective (PACC). Het collectief wil in ‘het Nederlandse midden- en grootbedrijf de kansen van brede waardecreatie laagdrempelig en ondernemend implementeren’. Rapporteren op basis van niet-financiële gegevens is in opkomst. Is het vooral een innovatie voor grootbedrijven? Of moeten ook mkb-accountants zich in deze trend verdiepen? Accountancy Vanmorgen sprak erover met Usha Ganga, die zich als themaregisseur bij het Centrum Meervoudige Waardecreatie van de HAN University of Applied Sciences richt op het thema Integrated thinking, control en reporting. Ganga is zelf registeraccountant en was tot 2019 werkzaam als financieel auditor bij KPMG, waar zij zich specialiseerde in de niet-financiële rapportage en beoordeling.
Steeds meer beursgenoteerde ondernemingen brengen rapportages uit over niet-financiële prestaties. Waarom?
‘Beursgenoteerde ondernemingen lopen voorop in de rapportage op basis van niet-financiële aspecten. Vooral bedrijven met een duurzame signatuur onderscheiden zich op dat gebied. Maar geïntegreerd rapporteren betreft alle maatschappelijke effecten, waarover je kunt rapporteren – niet alleen duurzaamheid en milieuschade, maar ook bijvoorbeeld de sociale impact van een organisatie. En de mate waarin een organisatie in zijn keten de mensenrechten naleeft of verbetert. De prestatie van de onderneming op deze thema’s is bepalend voor het financiële succes.’
Welke impact heeft dat op de financiële rapportage?
‘Op lange termijn moet de manier van rapporteren op de schop. De transitie naar een circulair bedrijfsmodel vereist een aanpassing van de gehele controlestructuur. Immers, wie conventionele producten maakt, maakt omzet door producten te verkopen. Met het geld dat zo de onderneming in vloeit koopt de onderneming weer nieuwe goederen. Als zo’n producent van kapitaalgoederen ineens besluit circulair te ondernemen, dan wordt ook de geldstroom circulair. Neem bijvoorbeeld een producent van strooiwagens. Vroeger werden die gebouwd, verkocht en geleverd. Nu worden ze als dienst beschikbaar gesteld voor een periode van bijvoorbeeld tien jaar. De vraag voor accountants in deze circulaire ondernemingen is: hoe verwerk je dat alles in je boeken? Dat is een open einde voor de richtlijnen en spelregels.’
Hoe urgent is deze trend voor accountants?
‘Vorig jaar benoemde de NBA de urgentie van het klimaat voor de accountancy in de publicatie Klimaat is financieel. Circulair ondernemen is bij uitstek een financiële kwestie. Ik geef een voorbeeld. Vijf jaar geleden stuurde mijn schadeverzekeraar mij een brief waarin het bedrijf aangaf de premie de komende jaren structureel te verhogen. De reden? Door extreem weer neemt de totale schadelast toe. Ook bedrijven hebben met de impact van het klimaat te maken. Ondernemingen die veel natuurlijke grondstoffen inkopen, merken dat klimaatschommelingen tot onzekerheid over de aanvoer en dus de productie kunnen leiden. En dan is er nog de politieke component: door klimaatbeleid worden vervuilingsrechten, zoals die van de CO2-uitstoot, steeds vaker belast. Als ondernemer kun je dat maar beter voor zijn. Accountants hebben daarbij een belangrijke adviesrol.’
Het is daarmee ook een risicokwestie. Hoe belangrijk is dat?
‘Hans Hoogervorst van de IASB heeft klimaatrisico’s de risico’s van maatschappelijk handelen genoemd. Klimaatrisico’s zullen volgens IFRS daarom moeten worden gemeld in de jaarrekening. Dat is voor alle accountants relevant. Andere risico’s betreffen de keten van toeleveranciers. Hoe zeker weet de ondernemer bijvoorbeeld dat er in zijn keten geen mensenrechtenschendingen plaatsvinden? Ook dergelijke risico’s worden steeds meer in de jaarrekening vermeld. Onder de Modern Slavery Act van Groot-Brittannië moeten bijvoorbeeld ook sommige Nederlandse ondernemingen daarover verslag uitbrengen.’
In hoeverre is geïntegreerd rapporteren voor mkb-accountants een zakelijk aantrekkelijke dienstverlening?
‘Het probleem voor de accountancy is dat mkb-ondernemingen zich geen uitgebreide administratieve schil kunnen veroorloven, en multinationals wel. Dat merken mkb-accountants die zich met niet-financiële rapportage bezighouden. Mkb-kantoren kunnen niet op dezelfde grote schaal optreden én rendabel zijn. Toch weten we dat de vraag naar deze diensten op de lange termijn groot zal zijn.’
Hoe goed zijn de modellen voor sturing inmiddels?
‘De ontwikkeling van nieuwe sturingsvariabelen is in volle gang. Een populaire aanpak is die met multi-capital scorecards (MCS). Met die aanpak wordt het kapitaal van de onderneming in zessen ingedeeld, waaronder menselijk kapitaal, sociaal kapitaal en natuurlijk kapitaal. Bij de HAN zijn wij bezig met de ontwikkeling van de bijbehorende sturingsmodellen voor het mkb. Zo ontstaat een blauwdruk voor de integrale bedrijfsvoering in het mkb. Dit onderzoek loopt de komende jaren, en bedrijven die daaraan willen meewerken zijn van harte welkom om contact op te nemen.’
Wat zijn quick-wins voor accountantskantoren die hier nu mee aan de slag willen?
‘Mkb-ondernemers zijn vaak wel geïnteresseerd, maar de drempel om die interesse in dienstverlening om te zetten is groot. Daarom kun je als accountant het beste beginnen met een concrete strategische casus. Je zou een voorstel kunnen maken voor de sturing en beheersing van een niet-financiële prestatie. Dat hoeft nog niet voor rapportage geschikt te zijn, maar zorgt wel voor een punt op de horizon. Ook onze studenten kunnen dat als afstudeeropdracht oppakken. Intussen groeit het corpus van de benodigde data en standaarden om dit goed te kunnen. Over een paar jaar wordt je dienstverlening vanzelf volwassener. Je kunt ook de ESG Assuranceopleiding aan de Universiteit Groningen Business School volgen, om je voor te bereiden op de toekomst.’
Geef een antwoord