Voorzitter Marco van der Vegte kon er in zijn toespraak op de nieuwjaarsbijeenkomst van de NBA niet omheen: het kritische rapport van de Monitoring Commissie Accountancy. Een inhoudelijke NBA-reactie moet nog komen, maar Van der Vegte liet wel ergernis blijken over de toon van het debat: ‘Het lijkt alsof ons beroep consequent blijft falen en er ondanks alle kritiek na vijf jaar nog nauwelijks iets is gebeurd. Dat doet onrecht aan het rapport en onrecht aan het beroep.’
Van der Vegte keek in zijn toespraak vanzelfsprekend terug op het onrustige vorige jaar. ‘Zeg maar gerust: een roerig jaar voor onze sector en voor onze beroepsorganisatie. Toch bieden die omstandigheden ook weer kansen. Juist dan kunnen en moeten wij als accountants veel betekenen voor onze klanten. Door het hoofd koel en de rug recht te houden kun je met je adviezen en het bieden van een spiegel een organisatie door zwaar weer loodsen. Dat is het mooie van ons beroep en geeft reden om er trots op te zijn.’
Onrecht aan het beroep
De NBA heeft nog geen inhoudelijke reactie gegeven op de aanbevelingen die de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) vorige week aan het adres van de beroepsorganisatie heeft gedaan. ‘Wij zullen na het verschijnen van het CTA-rapport met een reactie op alle voorstellen komen’, aldus Van der Vegte. ‘Maar er moet me wel iets van het hart en dat is de toon van het debat, waardoor het lijkt alsof ons beroep consequent blijft falen en dat er ondanks alle kritiek na vijf jaar nog nauwelijks iets is gebeurd. Dat doet onrecht aan het rapport en onrecht aan het beroep. De afgelopen vijf jaar is er keihard gewerkt om tekortkomingen te verhelpen en de kwaliteit op het vereiste niveau te krijgen.’ De MCA ziet dat ook, zegt Van der Vegte. ‘Alleen, het is nog niet goed genoeg. Maar een glas dat half leeg is, is tegelijkertijd half vol, en er zijn voldoende lichtpunten om geloof te houden in de toekomst en de verandering verder te borgen. Je mag van het beroep verwachten dat ze haar prestaties op orde heeft, maar de samenleving zal de behoeften en de prestatiecriteria met ons samen moeten bepalen. Het succes daarvan vereist een gezamenlijke inspanning. Wij blijven de schouders eronder zetten, en staan open voor een constructieve discussie met politiek en stakeholders, voor suggesties en uiteraard voor kritiek.’
Zelf eerste stappen zetten
Daarnaast stond Van der Vegte stil bij duurzaamheid. ‘De NBA wil dit jaar echt in het teken van de duurzaamheid zetten.’ De organisatie zet dat kracht bij met de nieuwe community Planet Finance. ‘Die staat open voor alle financials – dus zeker niet alleen accountants – die mee willen nadenken over de bijdrage die vanuit ons beroep geleverd kan worden aan het verduurzamen van de economie.’ De voorzitter verwees ook naar de publieke managementletter over duurzaamheid die de NBA heeft gepubliceerd. ‘Van accountants mag worden verwacht dat zij een adequate verificatie doen van de toelichting op impact van de klimaatverandering en de gebruikte schattingen in de waardering van activa en passiva opdat de verantwoording toereikende informatie bevat. Laten we proactief zijn, laten we relevant zijn en zélf de eerste stappen zetten.’
De teleurstelling van de heer van der Vegte is begrijpelijk, maar hij (en de NBA) moet de hand in eigen boezem steken. De wijze waarop door de NBA wordt gecommuniceerd over de veranderingen die zijn doorgevoerd om de kwaliteit van werkzaamheden door accountants te verbeteren, hebben niet tot geleid tot (voldoende) herstel van vertrouwen van de buitenwereld.
In het verleden is er te lang gewacht met ingrijpen door de beroepsgroep waardoor de politiek het initiatief heeft kunnen nemen om zelf in te grijpen. Dit initiatief heeft de beroepsgroep niet meer terug kunnen pakken, met alle gevolgen van dien.
De publiciteit van de afgelopen periode rondom het vertrek van een directie lid van de NBA heeft de beroepsgroep hierbij ook geen goed gedaan.
Om het initiatief terug te winnen zal de beroepsgroep moeten durven breken met het verleden. Om te beginnen aan de top. Laat het voorzitterschap van de NBA over gaan naar een vertegenwoordiger van een kleinere (accountants)organisatie en niet iemand van de big 5 kantoren. Laat zien dat de beroepsgroep ook op bestuurlijk niveau durft te veranderen. Als het initiatief blijft liggen bij de politiek, dan voorspelt dit weinig goeds voor de beroepsgroep in de toekomst.
Het lijkt niet alleen dat het beroep van accountant consequent blijft falen, het is ook zo! Al tientallen jaren wordt de verwachting van het publiek dat een goedkeurende verklaring garanties geeft voor fraude en continuïteit, afgedaan met de vertrouwens c.q. verwachtingskloof. Het beroep zelf heeft om allerlei redenen de regelgeving zo dichtgespijkerd dat die garanties onmogelijk zijn. De toegestane teksten van verklaringen mogen alleen vage suggesties bevatten dat het met fraude en continuïteit, wel goed zit. Geen wonder dat het klachten blijf regenen als je een product verkoopt dat je niet waar kan maken. Er is maar een oplossing voor dit probleem. Schaf de verplichte verklaring af en laat toe dat sommige verklaringen wel echte garanties geven voor fraude en continuïteit en andere verklaringen niet.