De wettelijke controle van de jaarrekening bij niet-beursgenoteerde bedrijven loopt de komende jaren gevaar door een oplopend tekort aan accountants, constateert ING. Een van de oorzaken daarvoor is het slechte imago van de bedrijfstak, aldus een studie van de bank.
Vier op de tien accountantskantoren hebben een personeelstekort. Dat tekort is in tegenstelling tot de meeste andere sectoren bij accountants structureel van aard, stelt ING. ‘Zo lag het percentage ondernemers dat een tekort aan personeel als een belemmering ervaart pre-corona met 35% ook al op een relatief hoog niveau. Er is vooral een tekort aan accountants met drie tot vijf jaar ervaring. De verwachting is dat het tekort de komende jaren verder zal oplopen.’
Minder instroom, meer uitstroom
De krapte wordt veroorzaakt door een lagere instroom van studenten en tegelijk een uitstroom van meer ervaren accountants naar het bedrijfsleven. In beide gevallen komt dat volgens ING door het negatieve imago van de sector, de hoge werkdruk en de steeds strenger wordende wet- en regelgeving. Daar bovenop heeft de coronacrisis met onder meer de NOW-regeling voor meer werk gezorgd. Ook de strengere regelgeving en het groeiende aantal bedrijven met de verplichting tot wettelijke controle van de jaarrekening zorgen voor een hogere werkdruk.
Tekorten dreigen bij controle niet-beursgenoteerde bedrijven
Met name kleinere beursgenoteerde bedrijven kunnen moeilijk een accountant vinden omdat er nog maar zes oob-vergunninghouders zijn. ‘Ook voor niet-beursgenoteerde bedrijven is dit een reëel toekomstscenario. In vijf jaar tijd is het aantal bedrijven met ten minste vijftig werkzame personen met 9% toegenomen. In dezelfde periode is het aantal accountantskantoren met een vergunning voor een wettelijke controle met 21% afgenomen.’ Voor de kleinere kantoren zijn wettelijke controles niet meer rendabel.
Datagedreven werken trekt jongeren
ING noemt een al vaker bepleite oplossing voor bedrijfstakken die meer werk met minder mensen moeten doen: data-analyse. ‘Bovendien wordt door meer datagedreven te werken het beroep van accountant voor jongeren weer aantrekkelijker doordat de werkzaamheden afwisselender worden. Daarnaast leidt het tot een betere dienstverlening met meer toegevoegde waarde, wat nodig is aangezien klanten ook steeds veeleisender worden op het digitale vlak. Zo verwachten ze bijvoorbeeld steeds vaker op ieder willekeurig moment een up-to-date financieel overzicht te kunnen ontvangen in plaats van eenmalig een jaarrekening.’
Meer data
Volgens de analisten van de bank is het moment voor data-analyse er nu omdat de coronacrisis digitalisering heeft versneld, waardoor er meer data beschikbaar is. Met data-analyse kan de kwaliteit van auditcontroles bovendien worden verbeterd ‘omdat niet langer steekproefsgewijs wordt gecontroleerd maar integraal’. Data geeft ook mogelijkheden voor maatwerkadvies. ‘Denk bijvoorbeeld aan het waarschuwen van de cliënt als uit actuele data blijkt dat het werkkapitaal onder druk komt te staan of een bepaald saldo wordt overschreden. Door de cliënt proactief in plaats van reactief te adviseren kunnen accountants zich onderscheiden van de concurrentie.’
Meeste kantoren niet klaar voor geavanceerde analyse
Volgens ING zijn veel accountants nu bezig met het optimaliseren van interne processen. ‘Meer geavanceerde vormen van data-analyse – advies op maat en nieuwe verdienmodellen – zijn voor de meeste accountantskantoren nog toekomstmuziek, terwijl hier volop mogelijkheden liggen.’ Het knelpunt zit met name bij de kantoren met 100 tot 300 werknemers. ‘Ze zijn te klein om fors te investeren in data-analyse, zoals het zelf ontwikkelen van tools of een platform, maar groot genoeg om voldoende data te genereren. Deze bedrijven ontkomen er dan ook niet aan om meer datagedreven te werken.’ Samenwerking zoeken met andere kantoren zou een oplossing kunnen zijn. ‘Door deze krachtenbundeling ontstaat er meer financiële ruimte om te investeren in data-analyse, zoals het zelf ontwikkelen van tools of een database of door bestaande technologie in te kopen. Door zo veel mogelijk gestandaardiseerde analyses te ontwikkelen, kan data-analyse op grotere schaal worden uitgevoerd zodat het uiteindelijk winstgevend wordt.’
Geen druk om te innoveren
Wel ziet ING dat accountants nog niet de noodzaak om te innoveren ervaren: ‘Er is immers voldoende werk en het rendement is goed. Ook is er nog nauwelijks concurrentie van disruptieve verdienmodellen van nieuwe toetreders, zoals in de retail en de financiële dienstverlening bijvoorbeeld wel het geval is. Dus waarom zou je investeren in innovatie? Door de krapte op de arbeidsmarkt komt er nu wel enige druk om te investeren in innovatie, zodat efficiënter kan worden gewerkt.’ Daarnaast zit het ontbreken van wet- en regelgeving over data-analyse als geldige controlestandaard innovatie in de weg. ‘Zo lang hierover geen duidelijkheid is, zal het in de controlepraktijk ook nog niet op grote schaal worden toegepast.’
Data en advies
Datagedreven werken maakt niet alleen de arbeidsintensieve controlepraktijk efficiënter, aldus ING. ‘De grootste toegevoegde waarde van data-gedreven werken zit in het geven van hoogwaardig advies of advies op maat om de klant verder te helpen. Dankzij data-analyse krijgen accountants beter inzicht in de bedrijven die ze controleren. Op basis van de conclusies die uit de controles worden getrokken, komen accountants tot adviezen en verbetertrajecten voor de bedrijven die ze controleren. Daarmee transformeert de rol van accountant van het controleren van de cijfers meer naar begeleiding en advies.’
Geef een antwoord