Voor het voormalige hoofd administratie van autobedrijf Van Mossel is de dreiging van een straf wegens medeplichtigheid aan verduistering nog niet geweken. Aan de Hoge Raad is het advies dat haar betrokkenheid bij de fraude door de voormalig financieel directeur, die daarvoor een celstraf van vier jaar uitzit, opnieuw onder de loep moet worden genomen.
Bij accountant EY, huisbankier Rabobank, de Belastingdienst en dertien andere partijen belandt vijf jaar terug een interessante e-mail in de inbox: de Van Mossel Automotive Groep uit Waalwijk heeft jarenlang gerommeld met de boekhouding. De afzender is anoniem en beticht het autobedrijf van knoeien met leaseauto’s, boekingen van fictieve reparatiekosten, geschuif met btw en antedateren van facturen. De bestuursvoorzitter ontkent de beschuldigingen, die onder meer inhouden dat de onderneming werkt met een schaduwadministratie om EY om de tuin te leiden.
Beschuldigingen kwamen van fraudeur
Een paar dagen later krijgt de zaak een verrassende wending: achter de beschuldigingen blijkt de financieel directeur van de groep te zitten. De documenten die hij bij zijn mail had gevoegd, heeft hij verkregen door in te breken op de computers van collega’s. Van Mossel duikt in de kwestie en ontdekt dat de man zélf geen schone handen heeft: hij heeft liefst een miljoen achterover weten te drukken. De rechter veroordeelt hem in 2018 tot vier jaar cel wegens verduistering en witwassen. Daar kan nog een jaar bijkomen als de man het gestolen geld niet terugbetaalt en dat is een reële mogelijkheid, want een deel is in bitcoins belegd.
Geen kennis van de publicatie
Maar wist het hoofd administratie bij Van Mossel, waar de financieel directeur leiding aan gaf, ook van de fraude? Die vraag lag voor bij de Hoge Raad en de procureur-generaal is van mening dat dat het geval is. Het gerechtshof had eerder geoordeeld dat Van Mossel en de gelieerde bedrijven, die de zaak aanhangig hadden gemaakt, niet konden bewijzen dat de vrouw van de plannen van de financieel directeur afwist.
Volgens de PG heeft het hof ten onrechte gemeend dat de vrouw, die wist dat er een publicatie in De Telegraaf op stapel stond over de valse beschuldigingen, de man nog als klokkenluider had kunnen zien. ‘Niet alleen heeft verweerster zich daarop niet beroepen; het is ook niet te verenigen met verweersters standpunt dat zij niet wist wat de inhoud van de publicatie was.’ Bovendien had het hoofd administratie kort tevoren haar arbeidsovereenkomst bij Van Mossel opgezegd en € 8.000 ontvangen. Ook die omstandigheid moet worden betrokken in een oordeel.
Afwijken van administratieve procedures
Verder vindt de PG dat het hof voorbij is gegaan aan feiten die erop duiden dat de vrouw van de verduistering wist. Zo werden betalingen geboekt als overnamekosten, zonder dat van een werkelijke overname sprake was. Het ging om een reeks van betalingen waarbij de financieel directeur een aantal malen zijn bevoegdheid overschreden heeft. Opmerkelijk is ook dat de vrouw de desbetreffende rekeningafschriften niet, zoals gebruikelijk, in de administratie heeft verwerkt, maar in een afgesloten lade heeft bewaard. Er zijn bovendien vele boekingen gedaan zonder een onderliggende factuur en die betroffen ongebruikelijk hoge en ronde bedragen. ‘De werkwijze van verweerster paste niet in de normale werkrelatie en week op tal van onderdelen af van de administratieve procedures.’ Tot slot had het hof bewijsaanbiedingen niet zomaar terzijde mogen leggen, adviseert de PG aan de Hoge Raad.
Als het hoogste rechtscollege het advies volgt, mag het gerechtshof zich opnieuw over de beschuldigingen buigen. Wanneer de Hoge Raad uitspraak doet, is niet bekend. Het advies van de PG dateert al van mei, maar is pas donderdag gepubliceerd.
Jeroen van Rossum zegt
Zomaar een scenario waar je als boekhouder of hoofd administratie tegenaan kunt lopen: je merkt dat er gekke dingen gebeuren op de boekhouding. Je gaat speuren en verzamelt informatie. Vervolgens meld je bij je leidinggevende wat je hebt gevonden.
Is dit verstandig?
In deze casus kan het heel anders gelopen zijn. Zoals het je ook kan gebeuren dat juist jouw leidinggevende leiding geeft aan een kennelijke fraude. Na een korte maar heftige discussie krijg je een ultimatum gesteld: je vertrekt (met geheimhoudingsplicht en een zilveren handdruk) of je wordt meegesleurd in de val van je leidinggevende. Dat is een druk waar slechts weinigen tegen bestand zijn, dus je kiest voor vertrekken. Wie schetst je verbazing als je prompt na je vertrek in de krant leest hoe het verhaal zich ontpopt.
Waar ik naar toe wil: hoe te handelen, als je in jouw administratie onregelmatigheden denkt te zien? Melden bij de accountant (of de jou bekende medewerker van het accountantskantoor), die een korte lijn lijkt te hebben met jouw leidinggevende? Fout aflopen doet het hoe dan ook.