De financiële cijfers van de Nederlandse ziekenhuizen zijn in 2021 verbeterd, constateert BDO in de jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen. Maar daarachter schuilt een zorgwekkende realiteit, waarschuwt BDO. ‘Het rendement blijft flinterdun en ziekenhuizen kunnen niet meer voldoen aan de stijgende zorgvraag’, aldus Vincent Eversdijk, voorzitter branchegroep Zorg van BDO.
Het totale rapportcijfer voor de ziekenhuizen is met 7,2 dan wel hoger dan de 6,9 van 2020, maar het beeld is vertekend. ‘Zonder Covid-19-steunmaatregelen was een aantal ziekenhuizen in het afgelopen jaar failliet gegaan. De maatregelen worden echter afgebouwd, terwijl investeringen uitblijven en er een structureel gebrek aan zorgprofessionals is. Ziekenhuizen geven aan niet meer volledig in de stijgende zorgvraag te kunnen voorzien’, zegt Eversdijk. Het resultaat is verbeterd tot € 359 (285) miljoen, met een verbeterde solvabiliteit van 32 procent (2020: 30,4 procent). De zorgkosten bij de ziekenhuizen zijn opgelopen van € 20 miljard tot € 20,6 miljard.
Groot versus klein
Het rapportcijfer van middelgrote en grote ziekenhuizen steeg van respectievelijk 6,1 naar 6,6 en van 7,6 naar 8,0 door een hoger exploitatieresultaat. Desondanks scoort bijna een vijfde van de ziekenhuizen een onvoldoende en daalde het gemiddelde rapportcijfer voor kleinere ziekenhuizen van 6,2 naar 6,0. ‘Stijgende kosten drukken de operationele resultaten. De toegenomen kosten voor ingehuurd personeel, de stijging van de omvang van de verlofreservering en de personeelskrapte zetten de zorgcontinuïteit verder onder druk.’ Met name kleinere ziekenhuizen hebben een grote kostenpost voor personeel niet in vaste dienst.
Geen ruimte voor investeringen
De marge van 1,7 procent is relatief krap en bovendien scheef verdeeld, aldus Eversdijk. ‘De core business krijgt het steeds moeilijker om rond te komen en heeft het dus ook moeilijker om te investeren. Dat is zorgwekkend, want ziekenhuizen moeten zorg anders gaan organiseren. En dat vraagt investeringen.’ Twaalf ziekenhuizen komen niet boven de normratio die banken stellen en elf ziekenhuizen halen een onvoldoende, eentje meer dan in 2020. Drie (vorig jaar vier) ziekenhuizen hebben te maken met een toelichting in de controleverklaring over de onzekerheid van de continuïteit.
Trend
BDO heeft nu ook een trendrating toegevoegd. 60% van de grote ziekenhuizen scoort minimaal een A-rating, wat een gemiddeld rapportcijfer van 8 of hoger betekent over vier jaar tijd. Bij de kleinere ziekenhuizen haalt maar 18% die score. De wisselvalligheid van de rapportcijfers is ook in kaart gebracht: grotere ziekenhuizen hebben een stabieler resultaat dan de kleinere ziekenhuizen. Bijna twee op de drie kleine ziekenhuizen wijken in de afgelopen vier jaar minimaal 0,5 punt af.
Meer rode cijfers verwacht
Dit jaar is het beeld niet positiever, blikt Eversdijk vooruit. ‘In 2022 zijn de financiële onzekerheden verder toegenomen, terwijl de maatschappelijke uitdagingen groter zijn geworden. Het risico van tekorten stijgt hierdoor. Er is sprake van een opeenstapeling aan uitdagingen, zoals hoge inflatie, hoog ziekteverzuim en personeelstekort. Tegelijkertijd blijft de druk op de zorg fors, deels veroorzaakt door inhaalzorg. Verwacht wordt dat rendementen voor een belangrijk deel verdampen en meer ziekenhuizen in de rode cijfers belanden. Afbouw van de Covid-19-steunmaatregelen betekent dat ziekenhuizen financieel weer meer op eigen benen moeten staan. Het wordt een spannende periode.’
Bewustzijn vergroten
Wat BDO betreft is er meer nodig dan geld alleen om de zorgsector draaiende te houden. Zo zou er een maatschappelijk debat over de toekomst van de zorg op gang moeten komen. ‘Driekwart van de Nederlanders is zich niet of onvoldoende bewust dat de dreigende crisis in de zorg hen persoonlijk zal raken. Het voeren van dit maatschappelijk debat is niet alleen inhoudelijk wenselijk, maar ook noodzakelijk om de transitie die in het Integraal Zorgakkoord beschreven staat met maatschappelijk draagvlak uit te voeren.’
Handen eerder op dan geld
Daarnaast moet er meer worden samengewerkt tussen zorginstellingen. ‘Het wordt niet eenvoudig. Het vereist veel wijzigingen in wet- en regelgeving en overeenstemming met andere ministeries en regelgevende organen, waaronder de ACM’, constateert Eversdijk, die ook pleit voor het kijken naar ‘shared savings’ in samenwerkingsverbanden.
Het anders inrichten van zorgprocessen moet ook meer worden benaderd vanuit de krapte op de arbeidsmarkt, aldus Eversdijk. ‘De handen aan het bed zijn eerder op dan het geld. Digitalisering is hierbij cruciaal om de omslag te maken van ziektezorg naar gezondheidszorg, waarbij preventie, vroegsignalering en kwaliteit van leven voorop staan.’ Andere punten zijn volgens BDO dat naar een flexibele kostenstructuur wordt toegewerkt en dat ziekenhuizen er rekening mee moeten houden dat afspraken over duurzaamheid minder vrijblijvend worden.
Problemen in Rotterdam en Zoetermeer
Koplopers in de benchmark zijn de ziekenhuizen Martini, Catharina, Elkerliek, ZorgSaam, Spaarne Gasthuis en Elisabeth TweeSteden. Die scoren een 10. Onderaan de lijst bungelt het Rotterdamse Ikazia Ziekenhuis, dat van ING en de zorgverzekeraars tot eind dit jaar heeft gekregen om aan een herstelplan te werken. Het LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer staat er ook niet goed op met een solvabiliteit van 3,1 procent een het rapportcijfer 2. Daar ligt een toekomstplan, maar dat is afgekeurd door de Raad voor de Zorgsector. Die ziet de voorgenomen fusie met het HagaZiekenhuis niet zitten omdat de vrees bestaat dat dan ook dat ziekenhuis in zwaar weer terechtkomt. Een 3 scoren het Zaans Medisch Centrum en de Saxenburgh Groep in Hardenberg.
Geef een reactie