Wat versta jij onder een tempered radical?
“Enerzijds denk ik dat je dan anders kijkt dan anderen. Dat je een kritische toekomstvisie hebt en inziet dat we met zijn allen écht iets moeten doen om het tij te keren. Aan de andere kant zit er ook dat “tempered” in, oftewel gematigd. Ik kan natuurlijk ook op de snelweg gaan zitten protesteren, maar dat past niet bij mijn rol. En dat kan juist ook tegen je werken in de publieke opinie. Ik denk juist dat je van binnenuit de meeste veranderkracht hebt. Wij als accountants in het mkb hebben een bijzondere positie: we zijn de “trusted advisor” van de ondernemer én hebben het vertrouwen van de maatschappij. Door vanuit dat vertrouwen de samenwerking te zoeken en daarbij wel kritisch tegengeluid te laten horen, kun je denk ik effectief meer impact maken dan op afstand tegenover elkaar staan maar niet in gesprek komen.
Met de term “tempered radical” an sich heb ik niet zo veel, maar ik vind het wel leuk dat je wordt herkend door mensen die ook intrinsiek gemotiveerd zijn. We staan niet in de “Help, ik wacht af”-modus, maar kijken direct naar wat duurzaamheid betekent, wat we ermee kunnen en moeten doen. Dus in die zin vind ik het een mooi rijtje om in te staan.”
Waar komt jouw intrinsieke motivatie vandaan?
“Dat heeft er denk ik altijd wel in gezeten. Ik heb altijd een bepaalde drang gehad om iets goeds door te geven of het zelfs nog beter te maken. Ik ben iemand die altijd wil bouwen, altijd bezig is met ontwikkeling, zowel persoonlijk als zakelijk. Het zien van de video van Wubbo Ockels toen hij op zijn sterfbed lag en waarin hij een oproep deed om de aarde te redden, had veel impact op mij. Rond die tijd vertelde een energiedeskundige dat energiebesparing bij mkb-ondernemers nog nauwelijks leefde, ondanks dat de Wet energiesbesparingsplicht al sinds 1993 al van kracht was. Zo ontstond het idee om samen een pilot te starten gericht op het mkb.
We waren een van de elf pilots in Nederland. Onze gedachte was: laat de huisaccountant en de huisinstallateur, die toch al jaarlijks bij de ondernemer over de vloer komen, dat gesprek over energiebesparing voeren. Wat opviel was dat bijna geen enkele ondernemer wist dat er zo’n energiebesparingsplicht bestond, ook al was deze al bijna dertig jaar oud. Het was dus ook wel logisch dat ze er niets mee deden. We waren in 2018 volop bezig met een uitrol van deze succesvolle aanpak. Toen voerde de overheid ineens, na dertig jaar Wet zonder handhaving, de “Informatieplicht” in waarbij bedrijven actief moeten aangeven dat ze aan de energiebesparingsplicht moeten voldoen. Bedrijven moesten deze maatregelenlijst dan wel binnen een half jaar indienen. Helaas werkte het digitale loket van het RVO slechts de helft van die toch al korte periode. Tja, niet gek dat er toen maar zo’n 10% van de bedrijven heeft gereageerd.”
Welke rol speelt de accountant volgens jou in het duurzaamheidsvraagstuk?
“Om je rol als accountant goed in te vullen, moet je dicht bij de ondernemer staan en vooral bij controles zichtbaar zijn in de gehele organisatie van de onderneming. Maar tegelijkertijd krijg je te maken met druk van bijvoorbeeld de AFM en andere toezichthouders die steeds meer vragen. Er komen voortdurend nieuwe regels bij en het voelt voor veel collega’s als een last om daar steeds maar weer aan te voldoen. Dat zorgt ervoor dat dat de controleteams zich steeds meer in de “computer” terugtrekken om alles wat we doen goed vast te leggen. Terwijl we juist vooruit zouden moeten kijken en ons bezig zouden moeten houden met de gecontroleerde organisatie als geheel.
Ik zie dat echt als een systeemfout. We proberen te veel alle risico’s uit te sluiten en dat zorgt ervoor dat we vastlopen in een systeem van controle en bureaucratie. We moeten leren accepteren dat er altijd een zekere mate van risico is. Het is niet reëel om alles perfect te willen doen, want dan belemmer je juist de vooruitgang. In zijn column “Bomen en Bos” op accountant.nl legt Wim Bartels, Senior Sustainability Partner bij Deloitte, heel duidelijk uit hoe we duurzaamheid terug kunnen brengen tot de essentie. Het gaat om de grote lijnen, niet om elk detail. En dat is wat we nodig hebben om echt te gaan beginnen.
Rentmeesterschap betekent dat je verantwoordelijk bent om dingen goed door te geven aan de volgende generatie. Niet alleen richting je kinderen, maar ook richting de mensen die na jou komen in het bedrijf. Wat we nu doen, is de aarde uithollen. De “Dutch Overshoot Day” viel in 2024 al op 1 april. We verbruiken dus als Nederlanders al vier keer zoveel als de aarde in een jaar kan (re)genereren. Dat is natuurlijk niet vol te houden. Als accountant zie ik dat meteen als een winst- en verliesrekening. De opbrengst is één, maar de kosten zijn vier. Het resultaat is dus een verlies van drie.
Tegen klanten met zo’n exploitatie zouden we zeggen dat ze een serieus continuïteitsprobleem hebben. Dat is ook precies wat het is. Maar ik denk dat veel mensen dat niet willen zien of ze willen het gewoon niet erkennen. Ze voelen het misschien wel, maar het probleem is zo groot dat we niet weten waar te beginnen. Ik had ooit een coach die zei dat weerstand op vier niveaus kan zitten: niet zien, niet willen, niet kunnen of niet durven. En elk van die niveaus vraagt om een andere aanpak. Iedereen gaat stap voor stap door deze fases, maar ieder in zijn of haar eigen tempo.”
Hoe pak je dat aan binnen je eigen organisatie?
“Ik probeer altijd connectie te maken en mensen te helpen om verder te komen. Daarbij leg ik meer nadruk op het proces, waarbij ik vooral kijk naar de menselijke kant, en wat minder op de inhoud zelf. Die inhoud pakt iedereen zelf wel op nadat ze zijn aangehaakt. We hebben nu te maken met de invoering van de CSRD. De korte termijn voor implementatie is volgens mij niet helemaal realistisch, maar zonder die druk zou er waarschijnlijk weinig gebeuren. De urgentie zorgt ervoor dat bedrijven moeten rapporteren, maar het rapporteren zelf is slechts een middel.
Het gaat uiteindelijk om de verandering die daardoor teweeggebracht gaat worden. Wat we nodig hebben, is een echte verandering in de keten. Niet alleen verbeteringen binnen een bedrijf, maar een bredere transformatie die door de hele waardeketen heen loopt. Daarom geloof ik sterk in ketendenken: alleen op jouw eigen eilandje maak je niet het verschil, je moet echt kijken naar de gehele keten waarin je opereert.”
Wat is de kracht van de accountant in de keten?
“Wij als accountants spelen best een belangrijke rol in het maatschappelijk verkeer. Maar op het gebied van duurzaamheid zijn we nog lang niet zo ver. Veel accountants zijn gewend om altijd vanuit de expertrol werkzaam te zijn. We hebben natuurlijk veel expertise op financieel vlak, maar bij duurzaamheid gaat het om iets anders. Daar ligt onze kracht niet in het hebben van de antwoorden, maar in het stellen van de juiste vragen. Onze rol is het kritisch vragende en onderzoekende, niet het oplossen. De ondernemer blijft verantwoordelijk voor zijn eigen bedrijf en proces. Wij kunnen echter wel helpen om hen in de juiste richting te begeleiden.
Wat ik vaak zie is dat, als we als accountants met een duurzaamheidsspecialist samenwerken, de ondernemer toch graag zijn eigen accountant erbij heeft. Hij vertrouwt ons al jaren en wil ons betrekken bij dat proces. Dat is ook waar onze kracht ligt: we hebben die vertrouwensrelatie al opgebouwd. De ondernemer kijkt naar ons voor advies en begeleiding.
Wij hebben bijvoorbeeld met een duurzaamheidspartner een leerkring opgezet. Van tevoren hadden we gedacht dat er acht tot tien bedrijven zouden deelnemen. Uiteindelijk waren het er in de eerste kring “maar” drie en in de tweede kring vier. Toch is dat niet erg, want al die bedrijven doorlopen nu wel het hele CSRD-proces en wij ondersteunen hen. Ook hebben we, samen met Greenaumatic, enkele pilots gedaan voor het kleinere mkb. Dat sloeg toen nog niet echt aan bij de behoefte van onze klanten: je kunt niet veel harder lopen dan de klant wil. Als een bedrijf er nog niet klaar voor is, kun je niet blijven duwen. Soms moet je gewoon zeggen: “Laten we het hier even bij houden en kijken wanneer we verder kunnen gaan.”
Aan welke tempered radical zou je de pen willen doorgeven?
“Ik noemde hem net al even, maar ik wil de pen graag doorgeven aan Wim Bartels. Wat ik bewonder aan hem is hoe hij de thematiek in zijn columns terugbrengt tot de kern. In zijn column “Bomen en Bos” op Accountant.nl legt hij heel helder uit hoe we de complexiteit van duurzaamheid niet groter moeten maken dan nodig is. In zijn column “Kleur bekennen” beschrijft hij hoe diversiteit in verschillende menstypen van belang is voor verschillende fasen in het duurzaamheidsproces. Helaas worden zijn stukken niet altijd goed begrepen en trekken de reacties zijn boodschap soms sterk uit de context. Daarom wil ik hem graag de kans geven om dit nogmaals duidelijk uit te leggen. Hij weet heel goed hoe hij ingewikkelde zaken kan terugbrengen tot de kern. En dat is precies wat we nodig hebben.”
Joost Kelderman RA is partner bij Stolwijk Kelderman Accountants Fiscalisten
De interviews in deze rubriek zijn op persoonlijke titel en vertegenwoordigen daarmee niet per definitie de visie van de organisaties waaraan de geïnterviewden verbonden zijn.
Geef een reactie