De Hoge Raad heeft afgelopen vrijdag uitspraak gedaan naar aanleiding van prejudiciële vragen over de fiscale verwerking van afkoopsommen van renteswaps die variabel rentende leningen afdekken en waarbij het risico van margin calls wordt gelopen. In de uitspraak gaat de Hoge Raad ook in op de fiscale verantwoording van bedragen betaald bij de vervanging van vastrentende leningen.
De zaak
De belanghebbende in de rechtszaak had het renterisico van leningen met een variabele rente afgedekt met renteswaps. Als onderdeel van een renteswapcontract bestond daarbij de verplichting om, bij een rentedaling, op afroep van de bank liquiditeiten als zekerheid bij die bank te storten. Zo’n afroep heet een margin call. Omdat de marktrente in de jaren 2013 en 2014 fors daalde, dreigde deze verplichting een te grote last op de liquiditeiten van de belanghebbende te gaan leggen. Zij heeft daarom in 2014 de renteswaps afgekocht en de onderliggende leningen met variabele rente geherfinancierd naar leningen met een vaste rente. Als gevolg daarvan betaalde zij na de afkoop en herfinanciering een lagere vaste rente dan de vaste swaprente daarvóór. De belanghebbende wil de bij de afkoop betaalde bedragen (afkoopsommen) in één keer ten laste van haar fiscale winst brengen. De rechtbank Noord-Nederland heeft in een tussenuitspraak hierover prejudiciële vragen aan de Hoge Raad gesteld.
De uitspraak van de Hoge Raad
De Hoge Raad heeft vooropgesteld dat in de periode waarin de renteswap de onderliggende lening met variabele rente afdekt, het fiscale resultaat op die renteswap en die lening gezamenlijk moet worden bepaald. Dat gezamenlijke resultaat is dan hetzelfde als wanneer een lening met een vaste rente zou zijn aangegaan.
Vervolgens heeft de Hoge Raad uiteengezet hoe een afkoopsom fiscaal moet worden verwerkt bij vastrentende leningen. De fiscale jaarwinst moet worden bepaald aan de hand van ‘goed koopmansgebruik’ en dat betekent bij een lening dat de rentelast wordt toegerekend aan de jaren waarop deze betrekking heeft. Als tegen betaling van een bedrag ineens een vastrentende lening vervroegd wordt afgelost en wordt vervangen door een nieuwe lening met een lagere vaste rente, moet naar de omstandigheden worden beoordeeld of in wezen de oorspronkelijke lening wordt voortgezet. Kort gezegd, moeten hiervoor de kenmerken van de beide leningen worden vergeleken. Verder kan van belang zijn in hoeverre de vervangende lening hetzelfde of een functioneel vergelijkbaar bedrijfsmiddel financiert als de oorspronkelijke lening.
Als de nieuwe lening een voortzetting is van de oude lening, mag het betaalde bedrag (in feite ook een afkoopsom) niet in één keer ten laste van de fiscale winst worden gebracht. Goed koopmansgebruik vereist dan dat dit bedrag in jaarmoten ten laste van de winst wordt gebracht gedurende de resterende looptijd van de oude lening. Dat is namelijk de periode waarin de belastingplichtige het voordeel van een lagere rente heeft.
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat dezelfde benadering geldt voor de fiscale verwerking van afkoopsommen van renteswaps die een variabel rentende lening afdekken, zoals die van de belanghebbende in deze zaak. Zo’n afkoopsom mag niet steeds in één keer ten laste van de fiscale winst worden gebracht. Als in samenhang met de afkoop van de renteswap de onderliggende lening wordt vervangen door een lening met een vaste rente die lager is dan de vaste swaprente, moet ook worden beoordeeld of de nieuwe vastrentende lening in wezen een voortzetting is van de oorspronkelijke combinatie van renteswap en lening. Als dat zo is, moet de afkoopsom van de renteswap in jaarmoten ten laste van de fiscale winst worden gebracht gedurende de (zonder afkoop) resterende looptijd van de renteswap.
In het geval van de belanghebbende in deze zaak verschillen de kenmerken van de combinatie van renteswap en variabel rentende lening in het bijzonder van die van een vastrentende lening door de mogelijkheid van margin calls. Daarmee zijn de liquiditeitsrisico’s van zo’n combinatie zodanig dat alleen al hierom niet kan worden gezegd dat deze in wezen wordt voortgezet met de vervangende vastrentende lening. Bij de afkoop van de renteswaps in dit geval staat goed koopmansgebruik dus toe dat de afkoopsom in één keer wordt verantwoord in de belastbare winst van het jaar waarin de afkoop plaatsvindt.
Bron: HR
Geef een antwoord