Accountants moeten en kunnen steeds meer met ICT. Software wordt slimmer en eenvoudiger in het gebruik. Het is steeds eenvoudiger om nieuwe, digitaal ondersteunde diensten op te tuigen. Gezond (accountants) verstand en moderne, toegankelijke software maken deze sprongen niet alleen steeds eenvoudiger, maar ook noodzakelijker.
- de triggerfase van veelbelovende ideeën;
- de fase van (te hoge) verwachtingen;
- de teleurstellingsfase;
- de adoptiefase;
- de gebruiksfase.
In de AV-hype cycle van 2018 passeerden zo talloze ontwikkelingen de revue, van instant payment tools, tot en met dashboarding die zich in de eerste, veelbelovende triggerfase bevonden. Nu is bijvoorbeeld een ‘tikkie’ algemeen geaccepteerd. Alle tussenliggende fases zijn dus zo goed als overgeslagen.
Blockchain
Blockchain bevond zich vier jaar geleden nog in de triggerfase, twee jaar geleden in de teleurstellingsfase en nu zien we geleidelijk aan praktische toepassingen. Daarmee schuift blockchain op naar de adoptiefase. De Amerikaanse supermarktketen Walmart bijvoorbeeld gebruikt blockchaintechnologie om een supply chain te monitoren van leverancier tot winkelschap. Belangrijke drivers hierbij zijn voedselveiligheid en -kwaliteit. Het is een keten die – middels blockchain – digitaal wordt bewaakt vanaf de agrarische leverancier, de transporteur, het magazijn tot en met het schap in de winkel.
Vervoerscondities, zoals temperatuur en tijdigheid, kunnen zo dankzij sensoren en het internet of things continu en onweerlegbaar worden bewaakt. Betalingsprocedures kunnen automatisch in gang worden gezet. De boer heeft immers onweerlegbaar zijn spullen geleverd, de transporteur heeft ze onweerlegbaar en aantoonbaar op de juiste temperatuur vervoerd, de winkel kan niet ontkennen dat de spullen zijn ontvangen. Koppel de vergaarde data direct aan de administraties van de betrokken ondernemingen en je hebt een flink deel van die boekhoudingen gelijk geautomatiseerd. Dit is misschien wel een voorbeeld van een blockchaintoepassing die het meest tot de verbeelding spreekt.
IT, de stand van zaken
We zien dat IT steeds toegankelijker wordt. Voor het schrijven van dit artikel hebben we een aantal experts gesproken en daarnaast gekeken naar de uitkomsten van onze AV-enquête van dit voorjaar. Twee jaar geleden plaatsten we dashboards in de gebruiksfase. Maar waar zitten in accountancy nu de echte gebruikers? Dat is nog wel verschillend. We zien nog steeds een grote groep – met name kleinere kantoren – die er geen gebruik van maken. Zo zou in feite ieder kantoor zijn eigen hype cycle kunnen maken. Waar staat jouw kantoor met het gebruik van ICT? Wat zijn je verwachtingen, teleurstellingen? Wat gebruik je nu wel of niet?
Bram Jonker van Deloitte noemt blockchain eveneens kansrijk. Sommige voorbeelden gaan dan best ver. Zoals een persoonlijke chip in je hand met daarin exclusief jouw medische gegevens die vervolgens nergens anders meer hoeven te worden bijgehouden. Je bent dan als individu de enige eigenaar van je medische gegevens. Dit klinkt aantrekkelijk, maar is ook een beetje als het oormerken van de poes of de hond. Belangrijker vindt hij dat technologie steeds toegankelijker wordt en dat RPA, Robotic Proces Automation, steeds belangrijker wordt. Technologieën die prima passen bij het werk en de rol van accountants ten behoeve van hun cliënten.
Sluipmoordenaars
Dergelijke ontwikkelingen kunnen ook de rol vervullen van sluipmoordenaars, oftewel geleidelijk aan stukjes afknabbelen van de corebusiness van veel MKB-accountants en -administratiekantoren. Ondernemer, innovator en professor aan de TU Delft, Deborah Nas wijst hier onder andere op: ‘Kijk naar de administraties ten behoeve van ZZP’ers en het heel kleine MKB.’ De ondernemer kan het daar meer dan grotendeels zelf. Het is een vorm van robotic accounting die je voluit in de gebruiksfase tegenkomt en die mogelijk een bedreiging vormt voor accountants die zich richten op deze marktsegmenten.
Nas benoemt blockchain als ontwikkeling die toch geleidelijk aan uit de teleurstellingsfase kruipt. De toepassingsgebieden die zij ziet ontstaan zijn breed: de al eerdergenoemde Walmartketen, smart contracts, ondubbelzinnig vastleggen van transacties, crowdfunding. Sommige toepassingen bevindingen zich nog in heel prille fases, sommige zijn verder. Gartner, Amerikaanse IT-consultants en oorspronkelijke bedenkers van de hype cycle, voorspelt dat in 2023 meer dan 30 procent van de grote industriële ondernemingen blockchaintoepassingen gebruikt.
De belangrijkste doelen zijn kostenbesparing, traceerbaarheid en transparant kunnen werken. Blockchainspecialist Jan Veuger van Hogeschool Saxion noemt vergelijkbare toepassingen en ziet bijvoorbeeld blockchainmogelijkheden voor het vastleggen van financieringen. ING werkt aan het opzetten van het digitale platform Komgo ten behoeve van de grondstoffenhandel. Blockchain moet hier bijdragen aan een kostenreductie van het financieringsproces van 25 tot 50 procent. Mogelijke toepassingen in de reisbranche, notariaat, kadaster en dergelijke staan op de rol.
Accountancy
Eerder signaleerden we al het bestaan van steeds meer doe-het-zelfboekhoudpakketten. De Rabobank heeft dit onlangs ook opgepakt. Veel ZZP’ers vinden dat zij zo geen administratiekantoor of accountant meer nodig hebben. Sinds 2008 zijn er bijna één miljoen kleine ondernemers/ZZP’ers bijgekomen, zo blijkt uit CBS-cijfers. Toch heeft dit niet geleid tot een vergelijkbare klantengroei in de accountancybranche. Standaardisering blijft een issue. ‘Dat kan nog steeds beter’, zo stelt Martin van Vliet van Exact. Hij wijst met name naar RGS en SBR. Er zijn teveel RGS-taxonomieën en ze zijn te complex. Dit staat verdere standaardiseringen, ontwikkelingen en, nog belangrijker, adoptie in de weg.
Geen echt nieuwe toepassingen
Echt nieuwe toepassingen zijn er in de afgelopen twee jaren niet bijgekomen. Koppelingen tussen grootboek en fiscale aangifte, rapportagesoftware, voorraadbeheer, workflow, software om primaire processen te ondersteunen, dragen bij aan het verder automatiseren van administraties. Bedrijfseconomisch inzicht, het vastleggen van kpi’s, maar ook doodgewoon productiviteit en efficiency liggen binnen handbereik van steeds meer kantoren. Fou-Khan Tsang en Pieter de Kok constateerden vorig jaar op onze AV-dag dat er eigenlijk al heel veel kan.
Technologie hoeft accountants niet meer tegen te houden. Het is aan de accountant om het op te pikken en er binnen zijn kantoor – of er zelf – mee aan de slag te gaan. draagt.‘Techniek is nu zo toegankelijk geworden dat iedereen – dus ook accountants – er direct mee aan de slag kan.’ De eerdergenoemde ZZP-boekhoudpakketten zijn daar voorbeelden van, maar het gaat verder. De echte revolutie is RPA: Robotic Process Automation. Voor heel veel toepassingen is nu tooling beschikbaar waarmee eigenlijk vrijwel iedereen aan de slag kan. ‘Vergelijk het met de stofzuigerrobot; daar zit een gebruiksaanwijzing bij, maar die hoef je eigenlijk helemaal niet te lezen. Gewoon apparaat aanzetten.’
Robotic Process Automation
Robotic Process Automation richt zich op het automatiseren van het menselijk handelen – routinematige taken – binnen een gestandaardiseerd proces. Wij mensen voeren meer taken uit dan we denken waarvoor geen denkkracht nodig is, maar enkel een goed opgezette robot. In boekhoudsoftware leidt dit al tot software die zelf met boekingsvoorstellen komt op basis van eerder gedane boekingen en ervaringen uit de cloud. Hoe boeken vergelijkbare ondernemingen vergelijkbare posten? Het gaat verder, waarbij niet alleen het menselijk handelen (taken) wordt geautomatiseerd, maar er zelfs richting het augmenteren van het menselijk denken wordt gegaan.
Bij Deloitte leidde dit onlangs tot het analyseren van de uitspraken van rechters in fiscale procedures. Uit geautomatiseerde analyses bleek dat rechtbanken in Nederland min of meer vergelijkbare casuïstiek heel verschillend beoordelen. De analyse is gemaakt met behulp van AI, tax-i™, op een totaal van 34.806 gerechtelijke uitspraken. Deze analyse biedt een meetlat waarmee fiscalisten de kans op succes van een juridische procedure weer net iets beter in kaart kunnen brengen. Hierbij gaat het om een samenwerking tussen IT‘ers en professionals.
Democratisering van technologie
Democratisering van technologie betekent dat iedereen nu kan omgaan met moderne tools. 50-plus professionals zitten inmiddels meer dan 30 jaar achter een PC. Zij zijn dus geen digibeten, maar hebben nog wel hun MS-dos verleden. Nieuwe programmatuur was vroeger ingewikkeld te installeren, vaak ook ingewikkeld in gebruik en niet of nauwelijks aan andere software te koppelen. Deze hobbels zijn nu wel grotendeels genomen. Democratisering leidt nu tot een volgende stap.
Bouw je eigen robot
Bram Jonker: ‘Je kunt nu slim dashboards inrichten en het aardige is dat je daar niet meer per se superspecialisten/techneuten voor nodig hebt. Het vraagt om gezond verstand en vakmanschap.’ Vakmanschap definieert hij als: de kennis en vaardigheden om als accountant je werk goed te doen. ‘Het verschaft je het inzicht en de power om daadwerkelijk met moderne ICT aan de slag te kunnen. En zo op basis van professionele beoordeling en met behulp van moderne ICT, slimme workflows in te richten, kengetallen voor je eigen praktijk en voor je klant/de ondernemer te kunnen opstellen.’
De vier C’s
Robotic Proces Automation (RPA) automatiseert de routinematige taken waardoor er tijd vrijkomt voor de vraagstukken waarvoor we onze eigen denkkracht kunnen inzetten: critical thinking. Hoe meer we gebruikmaken van RPA en processen gaan standaardiseren hoe meer ruimte er ontstaat voor meer geavanceerde technologieën die ons kunnen helpen bij het ‘meedenken’ (AI). Er is wel wat nodig om dit – niet alleen binnen accountancy – tot een succes te maken. En dan gaat het inderdaad weer over verandermanagement. Maar Jonker’s boodschap is ook in feite: maak het niet ingewikkelder dan het is. Hij noemt de vaardigheden van de toekomst die niet zijn te vervangen door robots, niet door de simpele maar ook niet door de geavanceerde. In dit geval de vier C’s:
- creativity;
- collaboration;
- communication;
- critical thinking.
‘We richten ons teveel op de effecten van technologie op ons als mensheid, maar denken niet kritisch na over hoe wij ons moeten ontwikkelen, welke vaardigheden van belang zijn, om samen te kunnen werken met technologie.’ Creativiteit spreekt voor zich. Bedenk iets nieuws, bijvoorbeeld een specifiek dashboard voor een specifieke ondernemer. Collaboration betekent samenwerken met collega’s, experts, klanten, enzovoort. Communication spreekt voor zich. Maar doe je dat met eindeloze lappen tekst of werk je ook met een heldere visual? Zorg ervoor dat je informatie en kennis combineert. ‘Denk kritisch na, oftewel: je bent accountant, je weet veel van je vak, breng die kennis in. Laat die kennis ook een meetlat zijn voor wat je doet.’
Meteen aan het werk
Jonker kiest er het liefst voor mensen meteen aan het werk te zetten. Dan komen mensen er zelf achter dat het allemaal niet meer zo moeilijk is. Hij heeft dan ook een heldere boodschap: ‘Aan kleinere kantoren zou ik niet de vraag stellen of ze overwegen dashboards in te stellen. Ik zou vragen of ze mensen hebben die experimenteren of die aan het spelen zijn met dashboarding. Op het moment dat mensen dat gaan doen, gaat het echt lopen: “Wacht even, dit is veel eenvoudiger dan ik dacht. We gaan zelf die dingetjes bouwen.” Dat is het gaafste van vandaag. Technologie is zo toegankelijk geworden dat er eigenlijk – bijna als vanzelf – een culturele transformatie plaatsvindt.’ En last but not least: de toepassingen die dit faciliteren zijn ruim beschikbaar en kosten geen fortuin.
FH
Deze bijdrage is ook opgenomen in het ICT & Kantoortijdschrift. Klik hier voor de online versie van het tijdschrift.
Meer weten over ICT & Kantoor? Op het ICT & Kantoorcongres op dinsdag 8 september 2020 gaan we in op jouw type kantoor, de rollen die daarbij horen en hoe je die kunt invullen.
Geef een antwoord