Sinds 1974 leidt Emile Gassler het Haagse accountantskantoor Van Noort Gassler & Co. Zijn kinderen willen het bedrijf niet voortzetten. Hij is in een vergaand stadium van fusiegesprekken met een ander kantoor.
Problemen bij Forum
Maar daar belt die journalist natuurlijk niet over, op vrijdagmiddag om half vijf. Die heeft gelezen dat er weer problemen zijn met de jaarrekening van Forum voor Democratie. En dat Van Noort Gassler & Co de huisaccountant is van de partij. Hoeveel mensen, accountant of niet, zouden de telefoon zo vlak voor het weekend hebben laten overgaan of de journalist subiet naar een woordvoerder hebben doorverwezen? Niet Emile Gassler, die uitgebreid de tijd neemt om zijn verhaal te vertellen. En nee, dat is niet kenmerkend voor hemzelf, ‘een accountant van de vorige generatie’, zo zegt de eminence grise van de Haagse accountancy, maar voor de cultuur bij zijn onderneming. De journalist sputtert tegen dat dit ‘van hetzelfde laken een pak is’. Want het huidige kantoor is toch door niemand anders gemaakt tot wat het is dan door Emile Gassler?
Fiscaal gericht
Sinds 1974 leidt de Hagenees het kantoor dat in 1919 door fiscalist Van Noort werd opgericht en tot de dag van vandaag sterk op fiscaliteit is gericht. De eerste Gassler trad in 1945 toe, J.B. Gassler, de vader van de huidige eigenaar. Zoon Emile kwam na een carrière in het wetenschappelijk onderwijs in 1974 bij de zaak. ‘Een aantal studenten volgde me en er ontstond een heel enthousiast elan. In die ondernemende sfeer openden we in de jaren erna diverse vestigingen.’ Om zijn vader te eren werd de naam Gassler aan het kantoor verbonden en na diens overlijden in 1980 riep zijn zoon een scriptieprijs in het leven die de naam van J.B. Gassler droeg. ‘De eerste drie keer werd de prijs uitgereikt door minister Deetman van Onderwijs. Dat gaf de prijs meteen standing en bovendien was het ook niet slecht voor onze naamsbekendheid.’ In de jaren negentig stierf de scriptieprijs een zachte dood. Maar Gassler heeft een nieuwtje: ‘Het kantoor waarmee ik momenteel onderhandel over een fusie heeft een sterke wetenschappelijke traditie. Ze hebben me gevraagd de scriptieprijs nieuw leven in te blazen. Dat vind ik fantastisch.’
‘Klanten rijk maken’
De jaren zeventig en tachtig waren gouden tijden voor het kantoor. Gassler: ‘Als je geen cliënt was bij ons, hoorde je er eigenlijk niet bij. We waren ondernemers tussen de ondernemers. Elke cliënt was weer een studieobject om te kijken wat we konden betekenen.’ Zijn uitgangspunt, zo vertelt Gassler, was zijn cliënten rijk te maken. ‘Ik kan me voorstellen dat die uitspraak verbazing wekt, helemaal in deze tijd waarin het beroep van de accountant zo onder een vergrootglas ligt. Ik heb het echter niet over het auditwerk maar over belastingadvies. Een controlerend accountant heeft een grote verantwoordelijkheid en moet recht in de leer zijn. Volkomen terecht zijn er steeds strengere regels gekomen. Maar als fiscalist kun je echt geld besparen voor je cliënt. De grens is natuurlijk dat ik niet voor mijn cliënten kon ondernemen, maar verder deed ik alles om ze te steunen. Noem me gerust een vakidioot.’
Net als bij Ajax
Na onrustige jaren, met veel verloop (net als bij Ajax werd zelf opgeleid talent weggekocht door de concurrentie) kopieerde Gassler het partnermodel van KPMG en EY: een contract met winstdeling volgens een puntenstelsel. Hierdoor wist hij zijn personeel aan zich te binden. ‘De mensen die bij ons werken, hebben daardoor echt het gevoel dat ze partner en ondernemer zijn, zonder zich te hoeven inkopen of ergens anders voor zichzelf te beginnen,’ aldus de ondernemer. In 1990 werd het kantoor lid van het internationale netwerk JPA International en in de jaren die volgden groeide het bedrijf uit naar zes vestigingen. Daarvan zijn er momenteel nog vijf over. In 2017 lijfde Van Noort Gassler de Haagse vestiging van Lodder & Co in, het ambitieuze kantoor dat door ruzies tussen partners uiteen was gevallen.
Moddergooien
De laatste jaren haalt Van Noort Gassler & Co vooral de pers door een andere ruzie, die binnen Forum voor Democratie. ‘Die klant kregen we binnen via een medewerker die bevriend was met iemand van Forum’, vertelt Gassler. (Navraag leert dat het om Henk Otten gaat, de medeoprichter van Forum). ‘Het is bepaald niet zo dat we gespecialiseerd waren in politieke partijen, integendeel, ons hart lag en ligt bij het familiebedrijf.’ Ook binnen families zijn wel eens ruzies, maar die blijven meestal binnenskamers. Bij politieke partijen wordt de strijd vaak in het openbaar gestreden. Binnen Forum voor Democratie rommelt het al tijden, met name tussen Thierry Baudet en Henk Otten, inmiddels geroyeerd, en de beschuldigingen vliegen over en weer. Met als bijeffect dat het moddergooien bij FvD nu ook de naam van het 101 jaar oude Haagse accountantskantoor een beetje dreigt te besmeuren. Maar daar is Gassler het niet mee eens: ‘We hebben ons publiekelijk niet gemengd in de discussie en zelfs lof geoogst voor onze openheid richting de media.’
Politiek melodrama
Wat is er aan de hand? Het begon medio 2019, toen de accountant alleen een goedkeuring ‘met beperking’ kon afgeven bij de jaarrekening 2018. Er waren fouten in de administratie aangetroffen, al waren die niet van een dusdanig diepgravende invloed dat de jaarrekening moest worden afgekeurd. NRC Handelsblad schreef over de zaak en deed het voorkomen alsof de accountant kritiekloos naar de pijpen van het Forum-bestuur had gedanst. Een dag later, toen FvD de jaarrekening, de controleverklaring en een intern onderzoeksrapport online zetten, bleek dat dit niet het geval was en Van Noort Gassler & Co de partij al eerder op onregelmatigheden had gewezen. In een artikel op Accountant.nl schreef Jan Willem Wits dat de accountant ‘als winnaar uit de bus’ kwam in een ‘politiek melodrama dat alleen maar verliezers kent’.
Audit Dienst Rijk
Maar daarmee liep Wits – die als communicatieadviseur accountantskantoren als klant heeft – op de muziek vooruit. Want de Commissie toezicht financiën politieke partijen (Ctfpp), die jaarlijks adviseert over de verantwoordingsdocumenten van de politieke partijen, raadde in september 2019 aan om de Audit Dienst Rijk (ADR) over verantwoordingsjaar 2018 een review te laten uitvoeren bij de accountant van Forum. En afgelopen juni constateerde de Ctfpp opnieuw tekortkomingen in de jaarverantwoording van Forum voor Democratie (FvD) en zijn neveninstellingen. Formeel stelde de Audit Dienst Rijk alleen vragen ter verduidelijking, maar de buitenwereld vat zo’n interventie al snel op als een stevige tik op de vingers voor de accountant en het geleverde werk.
GeenStijl
Deze week kwam het kantoor opnieuw in het nieuws en nog wel bij de rellerige website GeenStijl. Daar werd in de kantlijn van een stukje over Forum voor Democratie geschreven dat ‘de accountant eigenlijk geen zak snapt’ van het ledenaantal van de partij. FvD claimt al enige tijd de grootste ledenpartij van Nederland te zijn. Op 2 augustus van dit jaar publiceerde de partij een bericht, waarin jubelend werd gemeld: ‘De ledenstand per 1 januari 2020 is voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring en de ledenstand is vastgesteld op 43.716 leden!’ Maar het belangrijkste nieuws stond enkele zinnen daarboven: ‘Hoewel bij de jaarrekening sprake is van een goedkeurende accountantsverklaring, zit er nog één ‘vlekje’ uit het verleden in de verantwoording. De ledenstand per 1 januari 2019 bleek niet tot op detailniveau te onderbouwen, vanwege een gebrekkige administratie in 2018. Dat is inmiddels gemeld bij het ministerie.’ En dat ministerie wil nu alsnog opheldering van de partij en zijn controlerend accountant: als er voor 1 november geen onderbouwde cijfers worden aangeleverd kan Forum zijn subsidie over 2019 verliezen.
Geen opvolger
‘Maar daarover moet je met Henk Schoenmakers van ons kantoor in Heemstede bellen, die gaat erover’, zegt Gassler. Hij bemoeit zich al tijden niet meer met de dagelijkse gang van zaken. Met 76 jaar is het tijd om terug te treden. Hij is in gesprek met de eigenaar van een kantoor van vergelijkbare omvang dat in auditing is gespecialiseerd. ‘Hij wil ook dat zijn bedrijf blijft voortbestaan. Het zou mooi zijn als we elkaar de komende jaren kunnen versterken.’ Voor een accountantskantoor dat zich van oudsher op het familiebedrijf richt en ook zelf een familiebedrijf is, moet het pijnlijk zijn dat de kinderen de zaak niet willen overnemen. Gassler: ‘Mijn kinderen hebben veel affiniteit met zakelijke dienstverlening – een zoon is gepromoveerd fiscaal jurist – een dochter werkte bij De Brauw en DNB – maar om een accountantskantoor te leiden, daarvoor moet je uit bijzonder hout gesneden zijn. Ik denk wel dat ze een rol blijven spelen bij de bewaking van de continuïteit op langere termijn.’ Met welk kantoor hij onderhandelt wil Gassler niet zeggen. ‘Dat zou niet handig zijn.’ Openheid en transparantie zijn belangrijk, maar gezond verstand ook. Ketst de fusie af, zo laat hij nog weten, dan is hij van plan nog vijf jaar bij het kantoor betrokken te blijven. Dat hij ’terugtreedt’, is dus een nog wat voorbarige conclusie.
Om 17:10 belt de journalist Henk Schoenmakers. Hij neemt niet op en belt ook niet terug. Misschien is Schoenmakers een ‘accountant van de huidige generatie’. Iemand die hard werkt maar ook weet wanneer het weekend is begonnen…
Rutger Vahl
Bijzonder helder en open verhaal en een blijk van het feit dat men heel goed beseft dat reputatie schade een bedreiging kan zijn voor een gerenomeerd kantoor als dat van de heer Gassler. Hopelijk zien wij een vervolg, want wij zitten niet te wachten op een soap zoals deze zich in de media aan het uitspinnen is. Misschien tijd voor een nieuwe partij: “Forum voor Transparantie.”