Innovatie is meer dan een digitale transformatie. In het kielzog van de digitalisering veranderen de organisatie, de arbeidsverhoudingen, de klantrelatie en het vakmanschap van de accountancy. De kansen liggen voor accountants voor het grijpen.
Innovatie wordt vaak geassocieerd met technologische vernieuwing. Nieuwe digitale tools, software-as-a-serviceoplossingen, technologische hypes kunnen diepgaande veranderingen van markten bewerkstelligen. Maar in het kielzog van dat beta-geweld zijn er allerlei andere transities gaande. Denk aan het veranderen van de klantrelatie, de noodzaak tot sociale vaardigheden, de mogelijkheid om nieuw vakmanschap te ontplooien. In dit artikel verkennen we de harde technologische en de softe organisationele trends met de deskundigen.
Data is goud, maar hoe delf je het?
Innovatie in de accountancy is sterk data-gedreven. Althans, dat vinden Eric Mantelaers en Martijn Zoet. Mantelaers is partner bij RSM en als onderzoeker en docent verbonden aan de Zuyd Hogeschool. Zoet is spreker, als onderzoeker verbonden aan het EDM Competence Centre en als lector verbonden aan Zuyd Hogeschool. Volgens beide heren liggen er grote kansen voor accountants in intelligente data-analyses. Dat resulteert in verschillende dataprojecten. Zo doen beide heren een data-analyse van de uitspraken van de tuchtraad. Mantelaers: ‘We willen weten op welke elementen je moet letten bij auditwerk. Kan een algoritme beter voorspellen wanneer een opdracht misgaat dan een accountant?’ Ook zetten Mantelaers en Zoet een project op voor continuous auditing bij een grote pensioenorganisatie. ‘Om te leren hoe dit bij het mkb kan, moet je beginnen bij een grote onderneming.’ Maar ook onder mkb-accountants is de data-revolutie volop gaande, vindt Zoet. Volgens hem moeten mkb-accountants daarop inspelen. Met Mantelaers heeft hij de volgende vier praktische tips voor accountants die beginnen met data-analytics.
1. Stop met Excel
Volgens Zoet is Excel ‘het groene vergif van de accountancy’. Zoet: ‘Te veel accountants doen alles in een spreadsheet. Daarin bouwen ze enorme algoritmen op.’ Het probleem is volgens Zoet dat Excel als tool ongeschikt is voor ingewikkelde berekeningen. Hij adviseert daarvoor gespecialiseerde programma’s in te zetten.
2. Stel de juiste vragen
Stel de juiste vragen, adviseren Zoet en Mantelaers. Maar welke? Zoet adviseert te beginnen bij de basis: Wat wil je analyseren? Een proces, een beslissing of een object? Waarom wil je dat analyseren? En in welke mate wil je het analyseren? Zoet: ‘Als je het antwoord weet op die drie vragen, dan is het duidelijk welke technologie je nodig hebt.’
3. Maak van data ‘chefsache’
Sommige accountants hebben de neiging van data een apart fabriekje te maken, een speeltje van de whizzkid op de werkvloer. Zoet: ‘Als ik een partner vragen stel, word ik vaak doorverwezen naar anderen, naar de data-expert. Dan zegt zo iemand: praat even met Jopie aan het einde van de gang; dat is onze datagoochelaar. Daar krijg ik de kriebels van.’ Onverstandig, vindt ook Mantelaers. ‘Data analyseren is de kernactiviteit van accountants. Dat moet je niet uitbesteden, dat moet je zelf leren beheersen. In je directie moet iemand zitten die de datawereld wil leren begrijpen.’
4. Denk niet in grote budgetten
Dat hoeft geen tonnen te kosten, stelt Zoet. ‘Data zijn niet duur, dat is een misverstand. Met een budget van 10.000 tot 15.000 euro kun je heel wat bereiken.’ Hij betoogt dat het succes in data-analyse meer afhangt van de implementatie dan van de beschikbare software. ‘Met een datasoftwarepakketje ben je er niet. De daadwerkelijke resultaten bereik je door te leren omgaan met de software.’
Innovatie vraagt om soft skills
Dataliefhebbers hebben een typisch bètaprofiel. Maar het vergt sociale vaardigheden om de inzichten uit data-analyses over te brengen aan klanten, waarschuwt Mantelaers: ‘Het is een paradox. Hoe meer technologie er wordt ingevoerd, hoe meer je soft skills beginnen te tellen. Het volstaat dus niet de dataspecialisten te laten rekenen en de accountant vervolgens te laten zeggen dat de computer concludeert dat de continuïteit van de klant in gevaar is. Je hebt niets aan je data-inzichten als je ze als accountant niet kunt uitleggen.’
Ook Ingrid Laane, sectoreconoom bij ABN AMRO, merkt dat er een sociale transitie gaande is in de accountancy. ‘De jongeren zorgen voor de verandering in de zakelijke dienstverlening.’ De nieuwe generatie accountants maakt het verschil met hun empathisch vermogen, met hun vermogen de juiste vragen te stellen, vindt Laane. Innovatie vraagt bovendien om goed werkgeverschap, stelt ze. ‘Als accountancy onderscheid je jezelf in de markt met je bedrijfscultuur. Dat wordt steeds meer onderdeel van je succes. ‘De jonge generatie wil zich niet drie slagen in de rondte werken voor het dividend van de partners. Steeds minder jonge accountants willen zelf partner worden. De uitdaging is niet alleen het juiste talent te vinden, maar ook het voor de onderneming te behouden. Dat vraagt om aandacht voor de bedrijfscultuur.’
Dichter op de relatie
De digitale en sociale transformatie is daarom ‘chefsache’. Het moet op de agenda van partners en directie staan, vindt Laane. ‘Het is verstandig je als partners af te vragen: Bezitten wij de capaciteiten waarmee we ons de komende jaren kunnen onderscheiden?’ Door de diepgaandere technologische innovatie wordt de klantrelatie belangrijker, stelt Laane. ‘Als een ondernemer met een zakelijke kwestie zit, waar hij zelf niet uitkomt, dan gaat hij als eerste naar zijn accountant. Het vertrouwen dat ondernemers in hun accountant hebben, is groter dan in hun bankier. De rol van de vertrouwde adviseur wordt dus sterker.’ Op basis van zijn rol als vertrouwensspil kan de huisaccountant bredere diensten aan zich binden.
Innoveren is specialiseren
Ook kunnen accountants zich innoveren met de focus op een bepaald marktsegment. Traditioneel zijn er accountants die zich richten op de agrarische sector of op de detailhandel. In de huidige economie liggen er kansen in specialisatie in groeisectoren, zoals digitale start-ups of e-commerce. Maar ook specialisatie in maatschappelijk relevante thema’s kan interessant zijn voor accountants. Neem het ontwikkelen van een circulaire economie. Daarmee houdt Frank Croes, programmamanager van het Centrum Meervoudige Waardecreatie, zich bezig.
Bij veel multinationals is de aandacht voor niet-financiële rapportages al groeiende en die trend zal op termijn ook het midden- en kleinbedrijf bereiken. Croes bekijkt de economie door een circulaire bril. Dat geeft hem een andere visie op de bedrijfsvoering van ondernemingen. En een andere blik op de rapportage. ‘Transities in de ene sector leiden tot transities in de andere. Ondernemingen maken deel uit van een ecosysteem.’ Volgens Croes stuurden klassieke bedrijven sterk op financiële prestaties. ‘Het ging erom toegevoegde waarde te creëren en de klant bepaalt die. Nu komt daar een schil bij, de toegevoegde waarde die je als onderneming creëert voor de maatschappij als geheel.’ Croes pleit ervoor dat accountants die maatschappelijke toegevoegde waarde voor de klant in kaart brengen.
De circulaire accountant
Doen ondernemingen dat niet, dan lopen ze uiteindelijk ook financiële risico’s, betoogt Croes. ‘Het klimaatprobleem, de grondstoffenschaarste en potentiële sociale onrust, zijn enorme risicofactoren voor ondernemingen. De economische wetten dwingen ons anders te werken.’ Een circulaire onderneming draait bijvoorbeeld vaker op een dienstenmodel. ‘Stel dat je als ondernemer strooiwagens produceert. Je produceert ze en levert ze bij de klant af. Die schrijft de waarde af. Maar in de huidige markt is het verstandiger die wagens als een dienst tien jaar lang beschikbaar te stellen. De vraag is: hoe zet je dat precies in je boeken?’
Volgens Croes kloppen steeds meer mkb-accountants aan bij het Centrum Meervoudige Waardecreatie met dergelijke vragen over de duurzame transitie. ‘We hebben studenten gehad die voor die accountantskantoren sturingsvariabelen en scorecards hebben ontwikkeld.’ Hij adviseert accountants zich hierin in hun kantoor te verdiepen. ‘Al in de jaren negentig maakten de eerste grootbedrijven een sociaal jaarverslag. In de huidige tijd bemoeit de wetgever zich meer met duurzaamheid. Als accountant kun je deze trend maar beter voor zijn.’
Dit artikel is ook verschenen in het online magazine van Accountancy Vanmorgen over Innovatie. Lees hier het gratis magazine.
Geef een reactie