
Om het mkb uit de brand te helpen, vindt de politiek dat er een staatsbank moet komen die mkb-kredieten verstrekt. Is dat wel een goed plan, vroeg het FD zich af. Kenners hebben twijfels: ‘Waarom zou de belastingbetaler het risico moeten lopen?’
De kredietverlening aan het mkb is bij de drie grootste banken ABN Amro, ING en Rabobank de laatste tien jaar met zo’n 23 miljard euro afgenomen. Begin dit jaar had het midden- en kleinbedrijf nog voor een kleine 122 miljard aan leningen bij de grootbanken: 19 procent minder dan eind 2013. Het uitstaande bedrag aan leningen onder het kwart miljoen is zelfs met bijna 40 procent gedaald. Nieuwe leningen zijn steeds moeilijker te sluiten, terwijl veel mkb’ers kampen met (corona)schulden en de dreiging van een recessie.
Te weinig concurrentie
Banken wijzen naar strenge regels en hoge risico’s voor de krappere kredietverstrekking, maar kenners als Lex van Teeffelen, lector mkb-financiering, en het Centraal Planbureau denken dat het vooral aan een gebrek aan concurrentie ligt. ‘Banken doen liever alles groter, alles in één keer. Want het volume van leningen boven het miljoen is wel flink gestegen.’ Hoogleraar economie Maarten Pieter Schinkel pleit ervoor om DNB te taak te geven de concurrentie tussen banken te bewaken.
Allerslechtste moment
Politieke partijen willen echter dat er van overheidswege een speciale mkb-bank wordt opgericht of aangewezen. De nog altijd in overheidshanden verkerende Volksbank zou daarvoor een goede kandidaat zijn, maar onderzoeksbureau Dialogic concludeerde eerder dat zo’n zet weinig effect zou hebben. Bankenvereniging NVB zou het zelfs – bij minder strenge eisen voor de staatsbank – een vorm van concurrentievervalsing vinden. Econoom Mathijs Bouman noemt het ‘het allerslechtste moment om een nieuwe kredietbank op te richten’. ‘Als iets niet binnen de risicomodellen van de bank past, waarom zou de belastingbetaler dat risico wel moeten lopen? De bank is een bedrijf, geen subsidiefabriek.’
Maar politici zien wel wat in het voorbeeld van de British Business Bank, die als intermediair dient tussen ondernemers en kredietverleners en investeerders. De Tweede Kamer nam onlangs een motie aan om een Nederlands equivalent op te richten. Toch is de situatie niet zo nijpend, vindt kredietverzekeraar Coface: initiatieven als Qredits, crowdfunding, factoring, informele investeerders en ook kredietverzekeraars zorgen ervoor dat er nog genoeg financieringsmogelijkheden zijn. ‘Als risico’s toenemen, dan worden banken voorzichtig. Dat lijkt me niet vreemd.’
‘Slagveld’
Het FD meldde eerder dat 55.000 mkb-bedrijven die nog belasting moeten betalen over hun (lagere) inkomsten tijdens de coronacrisis, nog geen actie hebben ondernomen. Dat zou tot een ‘slagveld’ leiden. Gecombineerd met het terugbetalen van (te veel) ontvangen staatssteun zouden duizenden bedrijven ermee stoppen. Adviesbureau IMK spreekt van een gemiddelde schuld van 35.000 euro. Kappers, horecazaken en winkeliers zouden de grootste problemen hebben.
Politici zijn tegenwoordig risicomijdend, bang voor krantenkoppen dat er weer iets is misgegaan. Effect is een toegenomen regeldruk, waarin iedere zucht moet worden geregistreerd.
Braaf doet DNB wat van haar verwacht wordt, minutieus controleren of banken en verzekeraars alles netjes registreren. Dit heeft onmiskenbaar positieve kanten, zoals een ongekend laag aantal faillissementen van banken en verzekeraars in Nederland. Nadeel is dat kleine partijen uit de markt worden gedrukt, of zich genoodzaakt voelen te fuseren. Dit zag ik bij onderlinge verzekeringsmaatschappijen; waar je eerst met 800 buren elkaar kon verzekeren tegen brand, moest het geheel worden geprofessionaliseerd tot een tien keer zo grote organisatie – zonder plek voor de kritische blik van de buurman (waarmee je bij de supermarkt in de rij voor de kassa stond).
Juist die kleine banken en verzekeraars waren makkelijk te benaderen door klanten. De MKB ondernemer die op het dorpsfeest (of bij de jaarvergadering van de lokale verzekeraar) zijn plannen deelt met de bankier – die tijdens de borrel nog wat vragen heeft om over na te denken voor je kredietaanvraag.
Collectief hebben wij besloten, door de huidige generatie politici te kiezen, dat we dit niet meer willen. Zullen we er gewoon aan wennen dat we moeten zitten op de blaren die we zelf veroorzaakt hebben?
Laten we voorkomen dat de politiek, niet gehinderd door kennis of kunde ook niet van bankieren, de kans krijgt een volgend drama te organiseren. Misschien wel goed bedoeld om de werkelijkheid te camoufleren en het effect hiervan voor zich uit te schuiven maar beter was geweest te begrijpen en te erkennen dat de (massa van de ) MKB bedrijven systematisch elk jaar wordt leeg gezogen, door de DGA, die zegt: op advies van de accountant, maar derhalve niet over enig weerstands- of eigen vermogen beschikt. Behalve die ene euro dan. Die bedrijf(jes) moet je niet willen redden als overheid, dat kan en mag de DGA doen. Hoe: door de onttrokken middelen terug te storten.