In familiebedrijven kunnen kleine kwesties ongezien uitgroeien tot grote geschillen. Zeker in bedrijven die al generaties meegaan, vraagt dat van dienstverleners een andere houding. Een zo objectief mogelijke advieshouding, vindt Manager Familiebedrijven Machiel Gosschalk van EY.
Onlangs gaf ik een gastcollege bij het Landelijk Expertisecentrum voor Familiebedrijven van Hogeschool Windesheim. Het centrum besteedt veel aandacht aan het worden van een goede adviseur. Eén van de studenten vroeg mij hoe je ervoor kunt zorgen dat je je eigen ervaringen niet projecteert op de familiebedrijven waar je als adviseur optreedt.
Ieder bedrijf is anders, iedere familie is anders en iedere persoon is anders. Het zou dus heel gek zijn om je eigen ervaringen te ‘copy pasten’ op een andere familie. En toch is het heel lastig om dat niet te doen. Als mens zijn we geneigd vanuit de ik-persoon te vertellen en te handelen. Je gelooft dat jouw waarheid ook de waarheid van een ander is. Tijdens het adviesgesprek filter je dus automatisch de onderwerpen die jou bekend voorkomen, omdat je jezelf daarin herkent. Belangrijk bij het adviseren van familiebedrijven is je te blijven realiseren dat ieder familiebedrijf anders is, elke familie is anders. Het adviseren van familiebedrijven is echt maatwerk. Elke keuze die wordt gemaakt heeft impact op de relaties en volgende keuzes binnen de familie.
Een mug wordt een olifant
Als adviseur vraagt dit een bepaalde sensitiviteit om op een juiste manier te kunnen adviseren. De finesse zit hem in de kleine dingen. Weten dat een mug een olifant kan worden. Ik geef jullie een voorbeeld. Tijdens het maken van een familiestatuut bleek er veel consensus te zijn tussen de familieleden. Alle onderwerpen werden goed besproken en het gezamenlijke doel en belang bleef voorop staan. Toch wilde een familielid het even hebben over de mobiele telefoons. Bepaalde familieleden schaften namelijk elk jaar een nieuwe mobiele telefoon aan op kosten van de zaak, terwijl andere familieleden meerdere jaren met een mobiele telefoon deden. Je denkt dat dit een klein punt is, maar let op.
De mobiele telefoon symboliseert de gevoelens, normen en waarden van de verschillende familieleden. Als adviseur moet je dan niet gelijk met een oplossing komen, maar juist doorvragen en ervoor zorgen dat deze gevoelens, normen en waarden op tafel komen. Het ene familielid is van mening dat iedereen dezelfde telefoon moet krijgen en er dan twee jaar mee moet doen. Geen uitzonderingen. Of toch? Want Pietje heeft een telefoon nodig voor zijn zakelijke internationale reizen en gebruikt zijn telefoon non-stop. Tina moet ook goede foto’s kunnen maken voor de zakelijke website die ze onderhoudt. En Hans werkt in het magazijn en heeft eigenlijk helemaal geen mobiele telefoon nodig want in het magazijn is een vaste lijn aanwezig.
Wat vinden de familieleden hier onderling van? Wat zijn de richtlijnen die de familieleden met elkaar willen vastleggen?
Grote fout: de discussie in de kiem smoren
Zo’n klein punt als een mobiele telefoon kan een groot verschil in opvattingen blootleggen, of misschien zelfs een punt van jarenlange frustratie blijken te zijn. Wellicht wordt het kleine punt zelfs aangehaald om iets groters ter discussie te stellen. Zoals: als je iedereen binnen het bedrijf gelijk wilt behandelen, waarom krijgen de familieleden dan een nieuwe telefoon en de overige medewerkers niet? Breder trekkend, waarom heeft Hans eigenlijk zo’n mooie auto terwijl hij in het magazijn werkt?
Consensus over de vast te leggen richtlijnen moet de familie zelf bereiken mét begeleiding van een goede adviseur. Dit proces is van belang om toekomstige beslissingen makkelijker te kunnen nemen. De grootste fout die je als adviseur kunt maken is om de discussie gelijk in de kiem te smoren en te zeggen: “Dat klopt, dat kan niet. Ik was bij een familiebedrijf en die gaven iedereen hetzelfde mobiele budget, alles daarboven was voor eigen rekening. Met die familie gaat het nu goed. Is dat een idee voor hier?”
Nu terug naar het begin. Elk familiebedrijf is anders, elke familie is anders en ieder persoon is anders. Het zou erg jammer zijn als je met je eigen mening en je eigen oplossing een goede familiediscussie vermijdt. Het proces van de discussie is juist van cruciaal belang bij het bereiken van de juiste oplossing. Het gaat erom dat je je als adviseur van familiebedrijven altijd objectief blijft opstellen en met een open vizier de gesprekken ingaat. Er is weinig tot geen ruimte voor subjectiviteit.
Porsche of Polo?
In mijn volgende blog zal ik ingaan op het omgaan met vermogen. Als de huidige generatie het goed heeft, moet de volgende generatie dan al vanaf haar/zijn 18e in een Porsche kunnen rijden of is een Volkswagen Polo meer op zijn plaats? En wat zijn de gevolgen van vermogen en familiecultuur voor het bedrijf, haar opvolgers en de continuïteit van het familiebedrijf? Hierover volgende keer meer.
Ik ben benieuwd hoe jullie over bovenstaande denken en kijk nu al uit naar jullie reacties!
Machiel Gosschalk
Next Gen Leader EY
Machiel.gosschalk@nl.ey.com
Lees in dit interview meer over Machiel.
__________________________________________________
Meer lezen over familiebedrijven? Dat kan in het Tijdschrift Familiebedrijven, hét blad (inclusief nascholing) voor adviseurs van familiebedrijven.
Geef een reactie