Volgens Van Weel kunnen criminele netwerken alleen opereren als zij via corruptie toegang krijgen tot informatie, documenten of logistieke systemen. Of dat via een ambtenaar of een werknemer in de private sector gebeurt, maakt voor hen niet uit. De sleutel ligt bij het herkennen en beschermen van kwetsbaarheden in organisaties. In zijn Kamerbrief kondigt Van Weel daarom een rijksbrede anti-corruptieaanpak aan, die uit vier sporen bestaat: het in kaart brengen van de grootste risico’s, het vergroten van de weerbaarheid van overheidsprocessen, het versterken van de private sector en het effectiever inzetten van strafrechtelijke middelen.
Concrete voorbeelden
De ernst van het probleem wordt volgens de minister onderstreept door recente voorbeelden. Zo is een oud-medewerker van de Belastingdienst veroordeeld voor het verstrekken van persoonsgegevens aan criminelen. Ook kwamen in verschillende gemeenten ambtenaren in opspraak wegens het frauduleus uitgeven van paspoorten. In het bedrijfsleven komt omkoping eveneens regelmatig voor. “Criminelen zoeken niet per se ambtenaren op, maar de zwakste schakel in een systeem,” aldus Van Weel. Om die reden worden de komende jaren nieuwe maatregelen uitgerold om risico’s tijdig te herkennen en organisaties weerbaarder te maken.
Dreigingsbeelden
Een belangrijke pijler van de nieuwe aanpak is het National Risk Assessment Corruptie (NRA), dat in 2026 gereed moet zijn. Dit onderzoek brengt de grootste risico’s voor corruptie in Nederland in kaart. Ook wordt gebruikgemaakt van het Dreigingsbeeld Ondermijning Nederland en verdiepende studies van het Strategisch Kenniscentrum Ondermijnende Criminaliteit. Met deze informatie wil het kabinet risico-gestuurd beleid voeren. Vooruitlopend op de NRA worden publieke en private organisaties al opgeroepen om zelf risicoanalyses uit te voeren. De Belastingdienst is hierin volgens Van Weel een goed voorbeeld.
Weerbare overheid
Binnen de overheid ligt de focus op vitale processen zoals de uitgifte van identiteitsdocumenten en het beheer van persoonsgegevens. Het ministerie van Binnenlandse Zaken werkt bijvoorbeeld aan een programma voor meer weerbaarheid tegen ondermijning. Daarbij horen maatregelen als beter autorisatiebeheer, logging van systeemgebruik en een pilot voor screening van medewerkers. Ook wordt voorkomen dat corrupte ambtenaren bij een andere overheidsorganisatie opnieuw aan de slag kunnen. Gemeenten en provincies krijgen ondersteuning bij het versterken van hun integriteitsbeleid, onder meer via het programma Weerbaar Bestuur.
Kwetsbaar en belangrijk
In de private sector is vooral de transport- en logistieksector kwetsbaar, benadrukt Van Weel. Die sector speelt een cruciale rol in de Nederlandse economie, maar vormt ook een aantrekkelijk doelwit voor criminelen. De aanpak in de Rotterdamse haven – zoals de introductie van een digitale ‘vertrouwensketen’ voor het ophalen van containers – geldt als een succesvol voorbeeld. Ook maatregelen als drugshonden bij bloemenveilingen vergroten volgens de minister de weerbaarheid. Werkgevers in de private sector krijgen een grote verantwoordelijkheid toegedicht. Zij moeten zorgen voor bewustwording onder hun personeel, maatregelen nemen om gevoelige informatie te beschermen en criminele beïnvloeding voorkomen.
Strafrecht
Naast preventie blijft ook strafrechtelijk optreden essentieel. Daarom investeert het kabinet in de capaciteit van de Rijksrecherche, FIOD, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak. Met betere data-analyse en technologische ondersteuning moet corruptie sneller opgespoord worden. Ook internationaal neemt Nederland een actieve rol in, onder meer binnen de Europese Unie, de OESO en de Verenigde Naties. De komende EU-anti-corruptierichtlijn, die ook preventieve bepalingen bevat, wordt daarbij nauwlettend gevolgd.
“Geen vrijblijvendheid meer”
Van Weel benadrukt dat corruptie funest is voor het vertrouwen in overheid en samenleving. “De integriteit van onze processen staat onder druk. Het is tijd voor gerichte actie – niet alleen om daders op te sporen en te bestraffen, maar vooral om te voorkomen dat mensen überhaupt gecorrumpeerd raken.” De aanpak moet volgens hem overal doorwerken: van gemeenteraad tot containerterminal, van beleidsambtenaar tot bloemenveiling.
Lees hier de Kamerbrief.
Geef een reactie