2019 was opnieuw een jaar met flink wat beweging op de fusie en overnamemarkt van accountants- en administratiekantoren. Overnames vonden plaats in vrijwel alle marktsegmenten. Van (onderdelen van) de Big Four tot relatief kleine, regionale en lokale spelers. Algemene trend: overnameprijzen stijgen en net wat grotere kantoren kunnen beter werken aan hun naamsbekendheid en zijn als werkgever aantrekkelijker. Marcel Maassen en Arjen Schutte bieden een overzicht.
Ook dit jaar kijken we weer terug naar wat er aan fusie en overnames in accountancy-Nederland plaatsvond. Daarbij zetten we deze keer eens een aantal overwegingen uit de praktijk op een rij om te gaan kopen, verkopen (en heel soms fuseren). We zien in de accountancy ontwikkelingen die het realiseren van een overname moeilijker maakten. Zo werd in 2019 het vraagstuk financiering van overnames extra actueel. De grootbanken handelen financieringsaanvragen beneden de € 1 á 1,5 miljoen af via elektronische-aanvraagsystemen. Daarmee werd de beredenering van waarom ‘ja’ en waarom ‘nee’ een black box. De maatschapsfinanciering vindt bij kleinere praktijken plaats op basis van ‘blanco’ (lees: zonder zekerheden). We kregen in deze context een aantal signalen van afgewezen financieringsaanvragen. Ook bij kantoren met een financieringsarrangement kwam dit voor, ook van hun huisbankier. Inmiddels is er ogenschijnlijk weer rust op het financieringsvlak en hebben Rabo en ABM Amro bijvoorbeeld aangegeven dat ze accountantspraktijken gewoon financieren (uiteraard wordt dit per individuele casus beoordeeld). Over het algemeen zagen we een redelijk stabiele markt qua aantallen transacties.
Motieven om te kopen
De motieven om te gaan kopen zijn divers. Het eerste motief dat we in de praktijk tegenkomen is ‘groeien door kopen gaat sneller dan autonoom groeien’. Voor een significant deel van de kantoren geldt deze reden. Autonoom groeien is, gelet op de nog steeds zeer lange loyaliteit van de meeste klanten, een groeipad dat voor weinigen echt zoden aan de dijk zet. Een top 30-kantoor als Visser & Visser laat overigens zien dat dit wel kan (al vele jaren met > 10% autonome groei per jaar). Dit kantoor behoort wel tot een minderheid in de accountancy. Overnemen kan een betere alternatief zijn als ( langzamere) autonome groei.
Een tweede motief is dat bij een groter kantoor de aantrekkelijkheid voor hoog opgeleid personeel toeneemt. Bij organisaties tot 10 man is er weinig ruimte voor hoog opgeleid personeel of een tweede vennoot. Na een overname ontstaat er een grotere klantenbasis waardoor het kantoor de mogelijkheid heeft om bijvoorbeeld een fiscaal-medewerker of -vennoot aan te trekken.
Schaalvoordelen zijn ook een motivatie. Kosten met betrekking tot kwaliteitsbeheersing en automatisering kun je verdelen over een grotere klantenportefeuille en de salarisadministratie is bijvoorbeeld niet meer afhankelijk van één persoon. Tot slot noemen we de aantrekkelijkheid van het kantoor die toeneemt wanneer je wat groter bent. Vaak schaalt men op naar een pand dat wat groter is. Daardoor én door de grotere klantenbasis neemt de naamsbekendheid en zichtbaarheid verder toe. Hierdoor lijkt er een grotere en betere toestroom van klanten en medewerkers te ontstaan.
Auditpraktijk
De laatste tijd is er ook weer ontwikkeling in de auditpraktijk. Het vergroten van de auditomzet is voor een aantal WTA-vergunninghouders een reden om te gaan kopen. Primair voor auditomzet en de eventuele andere (samenstel)omzet neemt men er dan bij. Dit sluit ook aan bij het recente pleidooi van de MCA om een vliegureneis in te voeren t.a.v. een minimaal aantal uit te voeren controle-opdrachten per jaar.
Groei, maar waarom?
Ten aanzien van groei is er natuurlijk dat ene adagium: een bedrijf bestaat bij gratie van groei. Wij zien in de praktijk dat er een behoorlijk percentage van de kantoren anders werkt. Groei is geen doel, de capaciteit en eigen ambitie van de eigenaar maken wat het doel is. Normaliter geven we als richtlijn bij twee of meer vennoten aan dat de omzet per vennoot vanaf een ton of 8 de gezonde richting in gaat. Eén miljoen is eigenlijk een te ambiëren omzet per vennoot. En natuurlijk zijn er (in het mkb-segment) kantoren die die grens hoger leggen. Maar… er zijn natuurlijk heel veel kantoren die één eigenaar hebben en een omzet van minder dan een half miljoen euro. De eigenaar vindt het inhoudelijke werk dermate leuk, dat groei eigenlijk niet aan de orde is. De twee tot drie assistenten aansturen is in hun beleving al genoeg (en vanwege de kleine groepsomvang geeft dit ook veel werkplezier). De arbeidsbeloning/winst is over het algemeen goed te noemen. Kortom, de persoonlijke ambities spelen een belangrijke rol in de keuze voor groei van het kantoor en uiteraard ook op de fusie & overnamemarkt.
Prijsontwikkeling en terugverdientijd
De prijzen ontwikkelen zich langzaam omhoog. In 2019 was de gemiddelde transactieprijs ca. 80% van de omzet. Dat is hoger dan de 72% die in 2018 gemeten is. De achterliggende reden is het hogere rendement dat kantoren over het algemeen realiseren in combinatie met aanhoudende vraag op de markt. Als we naar de individuele deals kijken, dan zien we grote onderlinge verschillen. De prijzen variëren van 30 tot 120% van de omzet.
De gemiddelde terugverdientijd die kopers rekenen voor het terugverdienen van een investering is 4 tot 5 jaar. Dat is ook een termijn die banken over het algemeen aanhouden. Waar het in de praktijk op spaak loopt zijn de kantoren waarbij kopers bereid zijn genoegen te nemen met een langere terugverdientijd én waarbij er sprake is van een beperkte hoeveelheid liquide middelen als eigen inbreng. We zien terugverdientijden van 3 tot 8 jaar in de praktijk. Een koper die een langere terugverdientijd accepteert heeft veel vertrouwen in de geplande overname. Hij/zij stelt een lagere rendementseis dan de koper die de investering in een kantoor in 3 jaar wil terugverdienen. Het behoeft geen toelichting dat juist de koopsommen die gebaseerd zijn op de langere terugverdientijd moeilijker te financieren zijn. De markt verwacht in die zin meer flexibiliteit van de bancaire sector.
Verschillende soorten overnames
Bij de grote kantoren zien we overigens vooral overnames van branche-aanpalende, adviesgerichte organisaties. Kantoren als PwC, BDO en Deloitte nemen vooral gespecialiseerde consultancybedrijven over. Kantoren in andere segmenten zoeken vooral collegakantoren op, schaalvergroting lijkt daar een belangrijk motief.
Fusies, overnames en samenwerkingen 2019 en 2020
Koops accountancy (Groningen) is overgenomen door MTN Accountants & Adviseurs (Groningen). | 1-1-2019 |
Cuentas (Bleiswijk) heeft een deel van een portefeuille van een ander kantoor overgenomen. | 1-1-2019 |
Valans Accountancy (Bathmen) en Mulder Accountants (Raalte) zijn samengegaan en gaan verder onder de naam Valans. | 1-1-2019 |
[Embargo] Een accountantskantoor uit de regio Zoetermeer heeft een portefeuille van een ander kantoor overgenomen. | 1-1-2019 |
MTH accountants & adviseurs heeft Cox + Partners Adviseurs en Accountants (Hoofddorp) overgenomen. | 1-1-2019 |
MTH accountants & adviseurs heeft Accountants en Adviesgroep LOS overgenomen. | 1-1-2019 |
Wemmenhove & Pol (Apeldoorn) is overgenomen door Boon Accountants Belastingadviseurs B.V. | 1-1-2019 |
KroeseWevers heeft Lens Accountants (Raalte en Zwolle) overgenomen. | 1-1-2019 |
Deloitte heeft Boer & Croon Corporate Finance (BCCF) overgenomen. | 1-1-2019 |
Saskia van Iersel administratie en belastingadvies B.V. (Goirle) is samengegaan met NBC Hermans (Tilburg). | 1-1-2019 |
Kremer & Kremer Administraties en Belastingadvies (Enschede) is overgenomen door Countus accountants + adviseurs. | 1-12-2018 |
M&R Accountants (Schiedam) en Van Oppen en Partners (Schiedam) zijn gefuseerd en gaan samen verder onder de naam MRVO. | 1-1-2019 |
Huisman Accountants (Gorinchem) is een samenwerking aangegaan met O2 Accountants (Gorinchem, Ede, Dordrecht en Culemborg). | 1-1-2019 |
O2 Accountants (Ede, Gorinchem, Culemborg, Dordrecht) heeft Lamper Accountants en Adviseurs (Veenendaal) overgenomen. De activiteiten zijn op de locatie Ede geïntegreerd. | 1-1-2019 |
Rupert Accountants & Fiscalisten (Delden, Goor en Almelo) en SMK (Enschede en Haaksbergen) zijn gaan samenwerken. | 1-1-2019 |
Baker Tilly, locatie Velsen is door een deel van het management overgenomen en gaat verder als Beuk Accountants en Belastingadviseurs. | 1-1-2019 |
Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs heeft KT-Vision overgenomen en samengevoegd met het al bestaande en zelfstandig opererende onderdeel Refine-IT; gezamenlijk gaan ze vanuit Dordrecht verder onder de naam Growteq. | 1-1-2019 |
De Vaan MKB Advies (Den Dungen en Den Bosch) heeft zich aangesloten bij het ETL-netwerk. | 1-1-2019 |
Sinzer BV (adviesbureau maatschappelijke impact) is overgenomen door Grant Thornton en gaat verder als ‘Sinzer – powered by Grant Thornton’. | 1-1-2019 |
[Embargo] Accountantskantoor uit de regio Nijmegen is aan samenwerkingspartij overgedragen. | 1-1-2019 |
Marco Scherer (voorheen Maatschap Accountantskantoor Spoelstra & Scherer, Landsmeer) is gefuseerd met Fiscaal Adviesbureau Van Woudenberg B.V. (Heemskerk) en gaan verder onder de naam Scherer & Van Woudenberg (kantoren in Amsterdam en Landsmeer). | 1-1-2019 |
[Embargo] Twee medewerkers van een kantoor uit Gelderland hebben een deel van de portefeuille van hun werkgever overgenomen en zijn samen een kantoor gestart | 1-2-2019 |
Result Accountants (Gendt) heeft zich bij het ETL-netwerk aangesloten. | 1-1-2019 |
Koenen en Co heeft per 1 januari 2019 Robbins & Haywin overgenomen, een consultancy-organisatie gespecialiseerd in onder andere werving en selectie. | 1-1-2019 |
Slegers Administratie & Accountancy (Helmond) is gefuseerd met In Balans Administratie en Belastingdeskundigen B.V. en zijn verder gegaan als In Balans Accountants & Fiscalisten B.V. | 1-1-2019 |
Hills accountants en adviseurs (Rotterdam) en Opinion accountants en belastingadviseurs (Capelle aan den IJssel) zijn een samenwerkingsverband aangegaan. | 1-3-2019 |
MUIS Software neemt Ctrl over van Deloitte. | Voorjaar 2019 |
FSV Accountants + Adviseurs BV en BLM Accountants & Adviseurs BV samen verder. Er is sprake van een intensivering van de reeds bestaande samenwerking. Doel is een volledige fusie. | Voorjaar 2019 |
[Embargo] Een accountantskantoor uit de regio Amsterdam is bij een groter kantoor aangesloten. | Voorjaar 2019 |
Accorde Accountants + Advsiseurs (Someren), Joosten Manders (Deurne) fuseren met RSW Accountants + Adviseurs (Asten en Helmond). | 1-4-2019 |
FEROS Accountants (Son en Breugel) heeft zich aangesloten bij DK Accountants & Adviseurs. | 1-4-2019 |
PwC heeft consultancybedrijf ABSI overgenomen. | 1-4-2019 |
RSW Accountants + Adviseurs (Helmond, Asten), Accorde Accountants (Someren) en Joosten & Manders Accountants en Adviseurs (Deurne) zijn met terugwerkende kracht per 1 januari 2019 gefuseerd. De kantoren behouden hun eigen naam en locatie(s). | 1-4-2019 |
RSM Netherlands Technology Consulting en Oracle NetSuite gaan samenwerken. | Voor jaar 2019 |
[Embargo] Een accountantskantoor uit de regio Den Haag heeft een administratiekantoor in dezelfde gemeente overgenomen. | 1-5-2019 |
Stouten en Wijnen B.V. (Culemborg) heeft de activiteiten van Accountantskantoor J. Knol B.V. (IJsselstein) overgenomen. | 1-5-2019 |
Puts Accountants (Helmond) is overgenomen door Smits + Prick Accountants (Helmond). | 1-5-2019 |
Verstraten & Partners (Hoofddorp) en Enter & Winters Accountants/Belastingadviseurs (Rijsenhout) zijn gefuseerd en gaan verder vanuit de locatie Hoofddorp. | 1-6-2019 |
Grant Thornton neemt vestigingen PwC (Aruba, Bonaire, Curaçao en Sint Maarten) over. | 1-8-2019 |
BDO neemt consultant Arteria (Hilversum, betreft adviesbureau zorgmarkt) over. | Najaar 2019 |
Alfa Accountants en Adviseurs heeft Novel Groep Accountants en Adviseurs overgenomen. | 1-11-2019 |
Vermetten │ accountants en adviseurs neemt Meuwese accountants en adviseurs (Tilburg) over. | 1-6-2019 |
Van Pinxteren & Klomp (Oss) heeft Kantoor Kersten (Rosmalen) overgenomen. | 1-7-2019 |
HVA Administratiekantoor is door Bjorn Veenstra (mbi) overgenomen. | 1-7-2019 |
Brust.nl heeft de activiteiten van SAB Accountants & Adviseurs (Veendam en Assen) overgenomen. | 1-10-2019 |
Fidence Accountants en ABC Accountants & Adviseurs zijn gefuseerd en gaan verder als één organisatie onder de naam ABC Accountants & Adviseurs. | 1-10-2019 |
De klantportefeuille van Transparant Accountants vestiging Emmen zijn ondergebracht bij Afier Accountants en Adviseurs (Tynaarlo). Eigenaar Gert-Jan Bos is als partner toegetreden bij Afier. De vestiging te Winschoten (van Bart Frans) zal onder de naam Transparant voortgezet worden. | 1-12-2019 |
GreenStars (Hilversum en Amsterdam) en Hulleman & De Bis (Loosdrecht) zijn gaan samenwerken. | 1-12-2019 |
MOS Accountants & Adviseurs (Oosterhout) en Flink Accountants & Fiscalisten (Oosterhout) zijn gefuseerd. | 1-1-2020 |
Omega Accountancy (Veenendaal) en CVA Financieel (Scherpenzeel) gaan verder als VOF onder de naam Omega Accountancy. | 1-1-2020 |
De Rooij Belastingadvies (Leiderdorp) heeft zich bij Kromhout, accountants en belastingadviseurs (Lisse) aangesloten. | 1-1-2020 |
Kromhout, accountants en belastingadviseurs (Lisse) heeft een administratiekantoor (embargo) uit de regio overgenomen. |
1-1-2020 |
Vermetten | accountants en adviseurs heeft Scheepbouwer & van Zon accountants en adviseurs overgenomen. | 1-1-2020 |
Philipsen Accountants | Adviseurs heeft zich aangesloten bij Stolwijk Kennisnetwerk en gaat verder onder de naam Stolwijk Philipsen. | 1-1-2020 |
Administratiekantoor Van Beers B.V. (Grijpskerke) heeft zich aangesloten bij Joosse Accountants & Belastingadviseurs (Oostkapelle en Middelburg). | 1-1-2020 |
216 Ceifer is door Countus accountants + adviseurs branchegenoot overgenomen. Verkopende partij betreft 216 Accountants. | 1-1-2020 |
Marcel Maassen en Arjen Schutte zijn werkzaam bij Full•Finance Consultants en begeleiden kopers, verkopers en kantoren met toe- en uittreders bij fusie-en-overnamevraagstukken.
Geef een reactie